“လှုပ်မရအောင် ဖြစ်လာနေသော”

“လှုပ်မရအောင် ဖြစ်လာနေသော”

နိုင်ငံတကာ ရှိ ဒီမိုကရေစီ ကျင့်သုံးနေကြသော အစိုးရများသည် ဒီမိုကရေစီ ရရှိရေး နှင့် လူ့အခွင့် အရေးများ အတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေသူများကို ထိရောက်စွာ အကူအညီပေးရန် တုံဏှိဘာဝေ ရှိနေကြချိန်တွင် မြန်မာ၊ ယူဂန်ဒါ၊ နီကာရာဂွာ၊ ကျုးဘား၊ ရုရှား၊ ဘဲလာရုစ်၊ တရုတ်ပြည်သူများက မိမိတို့ လွတ်လပ်ခွင့် အတွက် အပြင်းအထန် အားထုတ်ကြိုးပမ်းလျက် ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။

ဤသည်ကပင် ဒီမိုကရေစီ စနစ် သည်သာ လူအများ လက်ခံနိုင်သော စနစ် အဖြစ် ရပ်တည်နေဆဲ ဖြစ်သည်ဟု လန်ဒန်ရှိ လူအခွင့် အရေး လေ့လာစောင့်ကြည့်ရေး အဖွဲ့ကြီး Human Rights Watch (HRW) က ကြာသပတေးနေ့က ထုတ်ပြန်သော ကမ္ဘာ နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ တွင် ဖေါ်ပြထားသည်။

ထိုအစီရင်ခံစာ နှင့် ပတ်သက်၍ HRW ၏ အမှုဆောင် ဒါရိုက်တာ ဖြစ်သည့် ကက်နက် ရိုသ် က မြန်မာပြည်နှင့် ပတ်သက်၍ မျှော်လင့်ချက်များ ထွက်ပေါ်လာနေကြောင်း၊ လက်နက်အားကိုး ဖြင့် အာဏာကို ဆုပ်ကိုင်ထားခြင်းသည် ရေတိုတွင်သာ အလုပ်ဖြစ်သည့် မဟာဗျုဟာ မျိုး ဖြစ်ကြောင်း၊ မြန်မာ စစ်တပ်သည် လွန်ခဲ့သည့် တနှစ် နီးပါးက အာဏာသိမ်းယူခဲ့သော်လည်း ယခုအထိ တတိုင်းပြည်လုံး၏ ဆန့်ကျင်‌နေမှုကို ခံနေရသည်ဟု ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

ထိုအ‌ကြောင်းကို ရန်ကုန်ရှိ ရုရှား သံရုံးမှ မြန်မာ၏ ပြည်တွင်း နိုင်ငံရေး အခြေအနေသည် တည်ငြိမ်မှု မရှိသေးပဲ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များ၊ အာဏာသိမ်းမှု ကို ဆန့်ကျင်တွန်းလှန်နေသူများ နှင့် အချို့ ဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေပြီး ပဋိပက္ခသည် ကြီးမားလာဖွယ် ရှိသည်ဟု ရုရှား သတင်းဌာန တပ်စ် သို့ ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုခဲ့သည်၊ မိမိတို့ သံရုံး လုံခြုံ‌ရေး အတွက် ပံ့ပိုးပေးထားသော လုံခြုံရေးအစီအမံများသည် လိုအပ်သည်ထက် ပိုနေကြောင်း လည်း ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

ကမ္ဘောဒီယား ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်၏ ကောင်းဘွိုင် သံခင်းတမန်ခင်း ကို အာဆီယံ အဖွဲ့ အတွင်း ဆန့်ကျင် ပြောဆိုမှုများ ထွက်ပေါ်လာနေပြီ ဖြစ်သည်၊ မလေးရှား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးက ဟွန်ဆန်၏ ခရီးစဉ်သည် ရလဒ်ကောင်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ခြင်း မရှိဟု ပြတ်ပြတ်သားသား ဝေဖန် ပြောဆိုသွားသည်။ ဟွန်ဆန် အနေဖြင့် နိုင်ငံအကြီးအကဲ တဦး အဖြစ် သွား‌ရောက်လည်ပတ်ခြင်းကို မပြောလိုသော်လည်း အာဆီယံ ဥက္ကဌ အဖြစ် တာဝန်ယူထားပြီး ဖြစ်သဖြင့် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ နှင့် အရင် ညှိနှိုင်းပြီးမှသာ လုပ်သင့်သည်ဟု ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

ကုလ အထူးသံတမန် နိုလန် ဟေဇာသည်လည်း နေပြည်တော်တွင် မင်းအောင်လှိုင် မှ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး သက်တမ်း တိုးပေးမည်ဆိုကာ ချွေးသိပ် လွှတ်လိုက်သော ဟွန်ဆန် အား အွန်လိုင်းမှ တဆင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး နိုင်ငံအတွင်း လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုများ အပါအဝင် စစ်တပ်မှ စစ်ဆင်ရေး အား အရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်လာနေမှု ကို မေးခွန်းထုတ်လာခဲ့ပြန်သည်။

ဟွန်ဆန် နှင့် ဆွေးနွေး အပြီး ထုတ်ပြန်သော သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲ တွင် ဟေဇာမှ အာဆီယံ ၏ အချက် ငါးချက်ကို အကောင်အထည် ဖေါ်နိုင်ဖို့ ပါဝင် ပတ်သက်နေသူ အားလုံး အစွမ်းကုန် ချူပ်တည်းကြရန် တောင်းဆိုလိုက်သည်။

သူမက တဦးတယောက်တည်း ဖြင့် မဟုတ်ပဲ ပဋိပက္ခတွင် ပါဝင်နေသည့် သက်ဆိုင်သူများ အားလုံးနှင့် ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးနိုင်မည့် အခြေအနေမျိုး ဖန်တီးနိုင်ရန် သူမ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အတူတကွ ညှိနှိုင်းပြီ တွင် ဝိုင်းဝန်း ပါဝင်ကြရန် ကိုပါ ကမ္ဘောဒီယား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဤသည်ကပင် ဟွန်ဆန် ၏ ငါတကော ကောမှု ကို လက်ခံခြင်း မရှိကြောင်း အသိပေးလိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

ဗီယက်နမ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး နှင့်လည်း နိုလင်း ဟေဇာ သည် အွန်လိုင်းမှ ဆွေးနွေးခဲ့ရာ တွင် မည်သို့သော ဖြေရှင်းချက်မျိုး မဆို မြန်မာပြည်သူ များ ကိုသာ အဓိက ဦးစားပေး စဉ်းစား အဖြေရှာသွားရန် လိုသည်ဟု ဗီယက်နမ် က ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုခဲ့သည်။

မင်းအောင်လှိုင်သည် ၎င်း၏ အာဏာသိမ်း လုပ်ရပ်ကို နိုင်ငံတကာ က ကနဦးတွင် ဆန့်ကျင်ကြမည် ဖြစ်သော်လည်း မိမိအာဏာ တည်မြဲလာသည်နှင့် အမျှ ပြောင်းလဲ၍ မရ‌တော့ဟု ဆိုကာ လက်ခံလာကြလိမ့်မည်ဟု အပိုင်တွက်ဆထားခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ အာဆီယံ အဖွဲ့ကြီးသည်လည်း ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်မှု ရှိရေးကို ဦးစားပေးလိုသူများ ဖြစ်၍ နိုင်ငံကို မလှုပ်နိုင်အောင် ချုပ်ကိုင်လာနိုင်သည်နှင့် အမျှ မိမိကို ၎င်းတို့နှင့် တန်းတူရည်တူ ထား ဆက်ဆံလာကြလိမ့်မည်၊ မိမိသည်လည်း အလိုအလျှောက် ဂျိုကိုဝီ၊ လီရှန်လုံး၊ ဒူတာတေး တို့ နှင့် တဖွဲ့တည်း ဖြစ်လာတော့မည်ဟု အပိုင်တွက်ဆခဲ့သည်။

ထို့အတွက် လည်း ဧပြီလ တွင်း ခေါ်ယူခဲ့သည့် အာဆီယံ အထူး ထိပ်သီး စည်းဝေးပွဲသို့ အားရဝမ်းသာ ဖြင့် အပြေးအလွှား သွားရောက်ခဲ့မှုသည် အာဆီယံ နှင့် ပတ်သက်၍ မည်သို့မျှ ပြန်ပြင်၍ မရတော့‌သော အမှားကြီးကို ကျုးလွန်လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်၊ အာဆီယံ မှ အလေးအနက် တောင်းဆိုလာသော အချက် ငါးချက်ကိုလည်း ဘုမသိ ဘမသိ သဘောတူပါသည်ဟု ပြောခဲ့ရသည့် အဖြစ် ရောက်လာပြီး အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်တို့ကလည်း မြန်မာ အကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းနိုင်မည့် နည်းလမ်း အဖြစ် ဝိုင်းဝန်း ထောက်ခံလာမှု နှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြန်သည်။

၎င်းအဖို့က ခါတိုင်းလို အလိမ်အညာများ ဖြင့် ပြီးပြီးပျောက်ပျောက် ဖြစ်သွားမည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သော်လည်း ထိုအချက် ငါးချက် ကို သဘောတူပါသည် ဟု ပြောခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါလျက် အ‌ကောင်အထည် မဖေါ်ခဲ့ခြင်းကို အာဆီယံအဖို့ ၎င်းတို့ အရူး လုပ်ခံလိုက်ရခြင်းဟု ယူဆကာ ဒေါသအမျက်ချောင်းချောင်းထွက်လာကြပြီး ၎င်းအား ဝိုင်းကျဉ် လာခဲ့ကြသည်၊ မျက်နှာခြင်းဆိုင်ရန်ပင် ရွံရှာလာကြသည်။

မင်းအောင်လှိုင် ကိုယ်တိုင်က သဘောတူလာခဲ့သည့် အဆိုပါ အချက် ငါးချက်ကို ကိုင်စွဲလာသည့် အာဆီယံ အားလည်း ပြည်တွင်းရေး ကို ဝင်စွက်ပါသည်ဟု စစ်ကောင်စီ အဖို့ ပြောခွင့် မရအောင် အကျပ်ရိုက်သွားခဲ့ရပြန်သည်။

အာဆီယံ အဖွဲ့ကြီးသည် နိုင်ငံတကာ လက်ခံထားသော ဥပဒေ စည်းမျဉ်းများ နှင့် အညီ ဖွဲ့စည်းခဲ့သည် ဟု ယုံကြည်ခြင်း ခံနေရမှုသည် မင်းအောင်လှိုင်၏ အာဏာသိမ်းမှု နှင့် နောက်ဆက်တွဲ သွေးထွက်သံယို အကြမ်းဖက်မှုများကြောင့် ထိခိုက် ပျက်စီးသွားခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်း အာဆီယံ မှ ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်များ တွင် မြန်မာတို့၏ ဒီမိုကရေစီ ကို စာနာသည့် စကားရပ်များ ပါရှိလာခဲ့သည်။ မင်းအောင်လှိုင်အား အစည်းအဝေး တက်ရောက်ခွင့် ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်းဖြင့် အတိုင်းအတာ တခု အထိ ဂုဏ်သိက္ခာကို ပြန်အဖတ်ဆယ်နိုင်ခဲ့သည်။

ထို့သို့သော အနေအထားများကြောင့် ဥက္ကဌ အဖြစ် တာဝန်ယူမည့် ဟွန်ဆန်၏ ပွဲဦးထွက် လုပ်ရပ်သည် ၎င်း၏ ဦးဆောင်မှု အပေါ် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ၏ ယုံကြည်မှု လျော့နည်းသွားရသည်သာ အဖတ်တင်သွားခဲ့ရသည်။ မင်းအောင်လှိုင် အဖို့က နဂိုကမှ ဝိုင်းပယ်ခံထားရသူ ဖြစ်၍ မည်သို့မျှ ထူးခြားမှု ရှိမည် မဟုတ်ပေ။

ယခုလို ပြည်သူများ က တခဲနက် ဆန့်ကျင်လာမည့် အရေးကိုလည်း လုံးလုံးလျားလျား မျှော်လင့်ခဲ့ခြင်းလည်း မရှိ၊ လူထု သည် နောက်ဆုံးတွင် လက်မှိုင်ချကာ ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်မှုကို သာ အောင့်သီးအောင့်သက်ဖြင့် လက်ခံလာကြမည် ဟု ယူဆခဲ့သူ ဖြစ်သည်။

မိမိအာဏာတည်မြဲရေးသာ တွေးဆပြီး အခြေခံ လု့အခွင့်အရေး များကိုပင် ပြောင်‌ပြောင်တင်းတင်း မျက်ကွယ် ပြုကာ ပြည်သူများ အပေါ် အကြမ်းဖက် နှိပ်ကွပ်‌နေသည့် စစ်ကောင်စီကို မည်သူကမျှ အသိအမှတ် ပြု ဆက်ဆံလိုစိတ် ရှိကြမည် မဟုတ်ပေ။

ဇန်နဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သော သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွင် ဇော်မင်းထွန်းက အမေရိကန်သည် မြန်မာ အရေးကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်လျက် ရှိကြောင်း စွပ်စွဲသွားပြီး ဒီဇင်ဘာလ အတွင်း သမ္မတ ဘိုင်ဒင် လက်မှတ်ရေးထိုး ခဲ့သည့် ကာကွယ်ရေး အသုံးစရိတ် တိုးမြှင့်ရေး ဥပဒေတွင် အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသအတွက် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလီယံ သုံးစွဲရန် လျာထားခဲ့ကြောင်းနှင့် မြန်မာ အပေါ် အရေးယူရန် ပြဋ္ဌာန်းချက် များ ပါဝင်နေသည်ဟု ဆိုသည်။

မင်းအောင်လှိုင်၏ အာဏာသိမ်း အဖွဲ့သည် ယခုအခါ အကျအဆုံးများစွာ ဖြင့် နိုင်ငံတဝှမ်း စစ်မျက်နှာ များ ဖွင့်ကာ တိုက်ခိုက်နေရပြီ ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယ ဗဟိုအစိုးရအား လက်နက်ကိုင် တော်လှန်နေသော မဏိပူရရှိ ပြည်သူလွတ်မြောက်ရေး တပ်တော် အား PDF များကို တိုက်ခိုက်ပေးရန် စစ်ကောင်စီ မှ နေရာပေး အကူအညီ တောင်းလာနေသည်ဟု အိန္ဒိယ ဖက်မှ စွပ်စွဲချက်များ ထွက်ပေါ်လာနေပြီ ဖြစ်သည်။

၎င်း၏ မအောင်မြင်သော အာဏာသိမ်းမှု နှင့် နောက်ပိုင်း နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင် အဆင့်အတန်း နှင့် မလျှော်ညီလောက်အောင် အမှားမှား အယွင်းယွင်း လုပ်လာခဲ့မှုများကြောင့် ပြည်တွင်း ပြည်ပ မှ ဖိအားများ မြင့်တက်လာနေသည်နှင့်အမျှ ရှေ့လျောက်ပို၍ ဆိုးလာဖွယ် ရှိပြီး တဖြေးဖြေး နှင့် အာဏာကို လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးရတော့မည့် အနေအထား ရောက်လာဖွယ် ရှိနေသည်ဟု မြန်မာ့ အရေး ကျွမ်းကျင်သူ ဘာတန် လစ်တနာက Asia Times စာစောင် တွင် ရေးသားထားသည်။

ယခုအခါ ရိုဟင်ဂျာ များ အပေါ် ကျုးလွန်ခဲ့သော ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် ဟိတ်ဂ်ရှိ နိုင်ငံတကာ တရားရုံး တွင် ကြားနာ စစ်ဆေးပွဲ အား ဖေဖေါ်ဝါရီ ၂၁ ရက်တွင် ပြန်လည် စတင်မည် ဟု တရားလို ဖြစ်သည့် ဂမ်ဘီယာ ရှေ့နေချုပ် ဒေါ်ဒါ ဂျာလိုး မှ ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုလိုက်သည်။ အဆိုပါ ကြားနာပွဲ အား လူကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ခြင်း နှင့် အွန်လိုင်းမှ တဆင့် ဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲကာ ပြုလုပ်သွားရန် ရှိနေသည်။

နိုင်ငံတကာ ၏ ဝိုင်းကျဉ်ထားခြင်း ခံနေရသော အာဏာသိမ်း အဖွဲ့သည် ၎င်းတို့အား ကမ္ဘာ အမြင့်ဆုံး တရားရုံးတော်မှ အစိုးရတရပ် အဖြစ် အသိအမှတ် ပြု ဆက်ဆံ ခံရနိုင်သည့် အခွင့်အရေး အဖြစ် စိတ်အားထက်သန်နေသည်ဟု ရိုက်တာ သတင်းတွင် ဖေါ်ပြထားသည်။

Hla Soewai ( လှစိုးဝေ)

ဖက်ဒရယ်ဂျာနယ်
ဇန်နဝါရီ ၁၅၊ ၂၀၂၂