ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချရေးစနစ်

“ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချရေးစနစ်”

ဒေသန္တရအစိုးရ ဒေသန္တရအစိုးရဆိုသည်မှာ နိုင်ငံတစ်ခု၏ ဒေသန္တရအဆင့်တွင်ရှိသော မြို့၊ မြို့တော်၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင် သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေးအရ ခွဲခြားထားသော ဒေသခွဲတစ်ခု၏ အစိုးရကိုလိုပါသည်။ ဒေသန္တရအစိုးရ၏ အင်စတီကျူးရှင်းများတွင် မြို့တော်ဝန်များ၊ ကောင်စီများ၊ ကော်မတီများနှင့် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့များကဲ့သို့ နိုင်ငံရေးဇာတ်ကောင်များ ပါဝင်ပါသည်။

ဒေသန္တရအစိုးရသည် နိုင်ငံသားများက ၄င်းတို့၏ လက်ငင်းပြဿနာရပ်များကို ဖြေရှင်းပေးရေး အတွက် ပထမဆုံးဦးတည် အားကိုးတတ်ကြသော ပြည်သူ့အစိုးရအဆင့် ဖြစ်ပါသည်။

ဒေသန္တရ အစိုးရသည် နိုင်ငံသားများက တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်ဆောင် ရွက်နိုင်သော အထိရောက်ဆုံး အခွင့်အလမ်းရှိစေသည့် အစိုးရအဆင့်တစ်ဆင့်လည်း ဖြစ်သည်။ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးသည် ပိုမိုသေးငယ်ပြီး ဒေသဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအပေါ်တွင်သာ လုပ်ဆောင်သောကြောင့် ၄င်းသည် တိုက်ရိုက်ဒီမိုကရေစီနှင့် အရပ်ဖက်နိုင်ငံသားများ ပါဝင်နိုင်မှုအတွက် အခွင့်အလမ်းများအား ပိုမိုရရှိစေပါသည်။ နိုင်ငံရေးကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ပြည်သူလူထုကြား ပိုမိုနီးကပ်သော ထိတွေ့မှုကို တည်ဆောက်ရာတွင် ဒေသန္တရအစိုးရများသည် ဗဟိုအဆင့်အစိုးရများထက် ပိုမိုထိရောက်မှုရှိသည်ဟု အများက ရှုမြင်လေ့ရှိသည်။

ထိုသို့ နီးကပ်မှုရှိခြင်းကြောင့်လည်း ဒေသဆိုင်ရာကိုယ်စားလှယ်များသည် ၄င်းတို့လူ့အသိုက်အဝန်းများ၏ လိုအပ်ချက်များနှင့် လိုအင်ဆန္ဒများကို ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ပြီး မူဝါဒ လုပ်ငန်းစဉ်များမှ တစ်ဆင့် မိမိဒေသလူထု၏အကျိုးစီးပွားနှင့် လိုအင်ဆန္ဒများအတွက် ကိုယ်စားပြု ဆောင်ရွက်ခွင့်ကို ပိုမိုရရှိစေသည်။

သို့သော်လည်း တကယ့်လက်တွေ့တွင် ဒေသန္တရအဆင့်များသို့ နိုင်ငံရေး ၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာများကို ခွဲဝေပေးမှု အတိုင်းအတာပေါ်မူတည်၍ ဒေသန္တရအစိုးရများ၏ အနှစ်သာရပြည့်ဝခြင်း၊ မပြည့်ဝခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။ အကယ်၍ ဒေသန္တရအစိုးရများကို လုံလောက်သော အရင်းအမြစ်နှင့် အာဏာများကို ပေးအပ်ထားမည်ဆိုပါက ၄င်းတို့သည် ဒေသန္တရအစိုးရများအပေါ် အလွန်တန်ဖိုးရှိသော အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ရရှိနိုင်မည် ဖြစ်သည်။

ဤအကျိုးကျေးဇူးများအနက် အချို့မှာ- • ဒေသန္တရအစိုးရအတွင်း လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း၏ ပါဝင်မှုသည် သာမန်လူများ၏ အသံများကို အလွယ်တကူ ပို၍ကြားသိစေသော တိုက်ရိုက်ဒီမိုကရေစီပုံစံမျိုးကို ဖြစ်စေသည်။

• ဒေသန္တရအစိုးရက လူထုနှင့် ပိုမိုနီးကပ်သောကြောင့် သက်ဆိုင်ရာ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသောပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် လုပ်ဆောင်ရာတွင် အဓိပ္ပာယ်ရှိသော ဆွေးနွေးပွဲများ၊ ဆွေးနွေးငြင်းခုံမှုများနှင့် ဆွေးနွေးချက်များ ပိုမိုအလွယ်တကူ ထွက်ပေါ်လာစေပါသည်။

• ဒေသန္တရအစိုးရအတွင်း နိုင်ငံသားများပါဝင်သည့်အခါ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းအရာရှိများနှင့် အုပ်ချုပ်သူများသာ လက်လှမ်းမီရရှိမည့် လူမှုအသိုက်အဝန်းအတွင်းရှိ အရေးကိစ္စရပ်များနှင့် ပတ်သက်သော အသိပညာဗဟုသုတများကို နိုင်ငံသားများလည်းရစေသည်။

• နိုင်ငံသားများသည် ဒေသန္တရအစိုးရအတွင်း ပါဝင်ဆောင်ရွက်နိုင်သည့်အခါ မိမိကိုယ်ကို အားကိုးမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုရှိ သော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုတည်ဆောင်ရာတွင် နိုင်ငံသားများအကြား ကောင်းမွန်သောဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ပေးသည်။

ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချခြင်း ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းဆိုသည်မှာ နိုင်ငံတော်အဆင့်အစိုးရမှ အခြားအဆင့်အစိုးရများသို့ အာဏာခွဲဝေပေး ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါအဆင့်များသည် တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ် သို့မဟုတ် ဒေသန္တရအဆင့်များ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချခြင်းကို မတူကွဲပြားသော လူဦးရေများရှိသည့် သို့မဟုတ် ပဋိပက္ခမှပေါ်ပေါက်လာသည့် နိုင်ငံများကို အုပ်ချုပ်ရာတွင် ထိရောက်သော အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ချဉ်းကပ်နည်းတစ်ခုအဖြစ် ယူဆလေ့ရှိပါသည်။ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းတွင် ဖြစ်စဉ်နှစ်ခုပါဝင်ပါသည်။

၁။ ပို၍ အဆင့်နိမ့်သော အစိုးရအဆင့်များကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်များပေးခြင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ ၄င်းတို့ကိုယ်တိုင် အချို့သောလုပ်ငန်းများ သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများကို လည်ပတ်စေရန်၊ လုပ်ကိုင်စေရန်အခွင့်အာဏာပေးခြင်း ( ဥပမာ-ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ မူလတန်းပညာရေး၊ စသည်ဖြင့်)

၂။ နိုင်ငံတော်အဆင့် ဆုံးဖြတ်ချက်များချမှတ်ရာတွင် ဒေသန္တရအစိုးရများပါဝင်စေခြင်းဖြင့် မျှဝေအုပ်ချုပ်သော စနစ်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခြင်း။ ဤအချက်ကို နိုင်ငံတော်အဆင့် ဥပဒေပြုအဖွဲ့ကတစ်ဆင့် လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြင့် သို့မဟုတ် နိုင်ငံတော်အဆင့် နှင့် ဒေသန္တရအဆင့် အစိုးရနှစ်ဖွဲ့လုံး၌ တာဝန်ရှိသော၊ နှစ်ဖွဲ့လုံးလုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော အာဏာများကို ပေးခြင်းဖြင့် လုပ်ဆောင်ပါသည်။

ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက် မတူကွဲပြားသော နိုင်ငံများအလိုက် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ မတူကွဲပြားသော အကြောင်းပြ ချက်များရှိသည်။ သို့သော် ယေဘုယျအားဖြင့် အောက်ပါအချက် နှစ်ချက်သည် တူညီကြသည်။

၁။ ဝန်ဆောင်မှုများပေးရာတွင် စွမ်းဆောင်ရည်ပြည့်စွာနှင့် ထိရောက်စွာပေးနိုင်မှုကို မြှင့်တင်စေရန် (အကြောင်းမှာ ဒေသန္တရအစိုးရများသည် သက်ဆိုင်ရာလူ့ အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် ပိုမိုနီးကပ်သောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။)

၂။ မတူကွဲပြားသောအုပ်စုများအတူတကွ ငြိမ်းချမ်းစွာယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်သော စနစ်တစ်ရပ်ကို တည်ဆောက်ရန်ဖြစ်ပါ သည်။ (အုပ်ချုပ်ရေးတွင် လူနည်းစုများနှင့် ဖယ်ထုတ်ခံသည့်ဒေသ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းကို ခွင့်ပြုခြင်းဖြင့်)။ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်း၏ အုပ်ချုပ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာမျက်နှာစာများ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်း ပမာဏကို တိုင်းတာရန် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုဆိုင်ရာ အဓိက လက္ခဏာသုံးရပ်ကို စဉ်စားရန် လိုအပ်ပါသည်။

 အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ဗဟိုချုပ်ကို်ငမှုလျှော့ချခြင်း။ (မူဝါဒ များကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ဒေသန္တရအစိုးရများမှာရှိသော ကိုယ်ပိုင်စီမံအုပ်ချုပ်ခွင့် ပမာဏ)

 နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်း။ (ကိုယ်စားပြုခြင်းနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ခြင်း ကဲ့သို့သော နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို ဒေသန္တရအစိုးရက လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော အတိုင်းအတာ)

 ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်း။ (ဒေသန္တရအစိုးရ ကောက်ခံခွင့်နှင့် စီမံခန့်ခွဲခွင့်ရှိသော ဘဏ္ဍာငွေအတိုင်း အတာ) ဥပဒေပြုရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာများကို ဗဟိုချုပ်ကို်ငမှုလျှော့ချခြင်း ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းသည် ဒေသန္တရအစိုးရအဆင့်တွင် အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေးနှင့် တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာများကို ရှိထားခြင်းကို ဆိုလိုသည်။

ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချပေးထားသော အစိုးရများကို ဥပဒေရေးဆွဲခွင့်အာဏာ (ဥပဒေပြုရေးလုပ်ငန်း)၊ ဥပဒေကို အကောင်အထည်ဖော်ကျင့်သုံးခြင်း (အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်း) နှင့် ဥပဒေကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းနှင့် တည်တံ့ သက်ရောက်စေခြင်း (တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်း) များ ပေးအပ်နိုင်ပါသည်။

ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းသည် ပဋိပက္ခဒဏ်ခံနို်ငငံများတွင် ရင်ဆိုင်နေရသော ပြဿနာများနှင့် စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းနိုင်ပါသည်။ သို့သော် အပျက်သဘောဆောင်သော အကျိုးဆက်များလည်း ရှိစေနိုင်ပါသည်။ အချို့နိုင်ငံများ ကျရှံးနေချိန်တွင် အချို့နိုင်ငံများက ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချခြင်းဖြင့် ပဋိပက္ခကို အောင်မြင်စွာဖြေရှင်းနိုင်ကြသည်။ အပျက်သဘောဆောင်သော အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချခြင်းဖြစ်စဉ်၏ ရည်ရွယ်ချက်များနှင့် ပုံစံနှစ်ခုလုံးကို အလေးဂရုပြုစဉ်းစားရန် အရေးကြီးပါသည်။

ဒေသတွင်းစွမ်းဆောင်ရည် အားနည်းမှုနှင့် အရင်းအမြစ်မရှိမှုတို့သည် လုပ်ငန်းထိရောက်မှု လျှော့ချရေးစနစ်စသည့် ညံ့ဖျင်းသော ဒီဇိုင်းအပေါ် အခြေခံတည်ဆောက်မိပါက ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှုများဆီသို့ ဦးတည်သွားစေနိုင်ပြီး၊ လူမျိုးရေး သို့မဟုတ် ဒေသဆိုင်ရာ ပဋိပက္ခများကို ပိုမိုဖြစ်ပွားလာစေနိုင်ပါသည်။

ထို့ကြောင့် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချရေး ဖြစ်စဉ်အတွက် အကောင်းဆုံးဒီဇိုင်းပုံစံတစ်ခု ဖော်ထုတ်သတ်မှတ်နို်ငရေးသည် နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲ သို့မဟုတ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကို ဦးတည်သွားနေသော နိုင်ငံများရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့ရသည့် အရေးကြီးသော လုပ်ငန်းများအနက် တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။

စိုင်းလုံးတစ် ရေးတယ်

ဖက်ဒရယ်ဂျာနယ်

ဖေဖော်ဝါရီ ၇၊ ၂၀၂၂