လြတ္လပ္ေရးရျပီးရႈပ္ေထြးလာေသာ ရွမ္းျပည္နိုင္ငံေရး
ေမာင္ေမာင္စိုး
‘ဖဆပလ’ အစိုးရသည္ ရွမ္းျပည္ရွိ ေစာ္ဘြားမ်ားကိုေရာ ‘ရပလ’၊ ‘ပအမဖ’ အင္အား စုမ်ားကိုေရာ အသံုုးခ်ျပီး မိမိဩဇာအာဏာတည္ေဆာက္ေနသည္ဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားေပၚလာသည္။ ရွမ္းျပည္္ နယ္ေကာင္စီဥကၠဌေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္က သေဘာမတူလွ်င္ အပယ္ခံရရာ ျပည္နယ္အမတ္မ်ားစု၏ ေရြး ေကာက္တင္ေျမွာက္မႈထက္ ျပည္မဝန္ၾကီးခ်ဳပ္၏ သေဘာဆႏၵက ပိုအေရးၾကီးေနေပရာ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းမက် ဟုေဝဖန္မႈ မ်ားရွိလာသည္။ ျပည္မအစိုးရဝန္ၾကီးခ်ဳပ္သည္ ျပည္နယ္ေကာင္စီတခုလံုုးအား မိမိအလိုက် ျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေနသည္ဟု ေဝဖန္သံုးသပ္မႈမ်ားရွိလာသည္။
တဖက္ကလည္း ပေဒသရာဇ္စနစ္ဆန္႔က်င္ေရး ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ‘ဖဆပလ’က ေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳနိုင္သည့္အေပၚ ပေဒသရာဇ္ ဆန္႔က်င္ေရးအင္အားစုမ်ားက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ဆန္႔ က်င္လာၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ‘ပအမဖ’ က ပိုမိုျပင္းထန္စြာ ဆန္႔က်င္လာသည္။ ထို႔ျပင္ ၁၉၅၂-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ(၇) ရက္ေန႔တြင္ အင္းေလးညီညြတ္ေရးအသင္း ( The United Inlay Association- UIA ) ကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပီး ပေဒသရာဇ္ စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲသည့္ျဖစ္စဥ္အား အင္းသားမ်ားက စိတ္ေရာကိုယ္ပါကူညီမည္ဟု ေၾကညာခဲ့သည္ကိုေတြ႕ ရသည္။ ထို႔ျပင္ ပေဒသရာဇ္ဆန္႔က်င္ေရးကို ဦးေဆာင္ခဲ့သည့္ ‘ရပလ’ သည္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ အကြဲကြဲ အျပားျပားျဖစ္လာသည္။ ၁၉၅၂ခုႏွစ္ေမလ ေတာင္ၾကီး၌ ဦးျမင့္သိန္း ေခါင္းေဆာင္သည့္ ရွမ္းျပည္နယ္ စံုစမ္းေရးေကာ္ မရွင္ကို ကန္႔ကြက္သည့္ ဆႏၵျပပြဲအျပီး ထိုဆႏၵျပပြဲပါေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႕(ရွမ္းျပည္) ” ပလရ” ကို နမ့္ခမ္းအမတ္ ဦးထြန္းျမင့္ ဥကၠ႒တာဝန္ယူ၍ စတင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ အကြဲကြဲအျပားျပားျဖစ္ေနေသာ ထိုအဖြဲ႕မ်ားကို ျပည္မအစိုးရကို သစၥာရွိသည့္ အဖြဲ႕ အစည္းျဖစ္ရန္ ၁၉၅၃ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ ဖဆပလအစိုးရ ကာကြယ္ေရးဝန္ၾကီးဦးဗေဆြက ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား ဦးစီးသည္ တစညဖ(ေတာင္တန္းသားမ်ား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးအဖြဲ႕)အပါ ရွမ္းျပည္နိုင္ငံေရးအသင္းအဖြဲ႔မ်ားအား ရန္ကုန္သို႔ေခၚယူေတြ႕ဆံုသည္။ ထို႔မွတစညဖ၊ ပလရ၊ ပအမဖ တို႔ပါဝင္သည့္ ရွမ္းျပည္လံုးဆိုင္ရာအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ” ရပလဖ” ေပၚေပါက္လာသည္။ ပထမဆံုး ဥကၠ႒စဝ္ခြန္ခ်ိဳ ၊ အတြင္းေရးမွဴးဦးထြန္းေအးတို႔ကတာဝန္ယူသည္။
သို႔ေသာ္ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား၏ “တစညဖ” ပါဝင္ျခင္းႏွင့္ “ရပလဖ” ဖြဲ႕စည္းရာတြင္ ညွိႏႈိင္းမႈ မလံုေလာက္ျခင္း အျပင္ မတူေသာနိုင္ငံေရး သေဘာထားမ်ားေၾကာင့္ “ပအမဖ” က “ရပလဖ” ဖြဲ႕စဥ္ကပင္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ႏႈတ္ထြက္ သည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္တြင္ ေစာ္ဘြားမ်ားကိုဖယ္ရွားပစ္ရန္သာမက ေစာ္ဘြားမ်ားၾကီးစိုးေနေသာ ရွမ္းျပည္နယ္ေကာင္စီ အား ေျပာင္းလဲပစ္ရန္ ေတာင္းဆိုလာခဲ့သည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္တြင္ ေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ခံယူခ်က္မတူသည့္ ” ပလရ” အဖြဲ႕ ဝင္မ်ားသည္ “ရပလဖ”မွ ခြဲထြက္၍ ရွမ္းျပည္ေတာင္တန္းသားမ်ားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးအဖြဲ႕”ရတတစညဖ” ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။
တခ်ိန္တည္း တြင္ ၁၉၅၂ ခုႏွစ္ကထဲက ေၾကညာခဲ့ေသာ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ား အာဏာစြန္႔လႊတ္ေရးႏွင့္ပတ္ သက္၍လည္း ကြဲလြဲမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားဘက္မွေထာက္ျပသည္မွာ ရွမ္းျပည္နယ္အစိုးရအ တြက္အေျခခံ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္း မေရးဆြဲရေသးသျဖင့္ မည္သူ႕အား တရားဝင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးရမည္ မသိ၍ ရွမ္းျပည္အေျခခံ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းေရးဆြဲျပီးသည္အထိ ေစာ္ဘြားမ်ားက အာဏာထိမ္းသိမ္းရန္လိုအပ္သည္ဟု ေထာက္ျပသည္။ တဖက္ကလည္း ေစာ္ဘြားမ်ားအာဏာ မစြန္႔လႊတ္လို၍ အေၾကာင္းျပသည္ အခ်ိန္ဆြဲသည္ဟု စြပ္စြဲ ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လက္ေတြ႕တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒတရပ္ ေရးဆြဲႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့။ ေရးဆြဲ ႏိုင္ရန္လည္း ညီညြတ္မႈမရွိခဲ့ေပ။
ဤသို႔မေၾကလည္မႈမ်ားႏွင့္ လိပ္ခဲတည္းလည္းျဖစ္ေနခ်ိန္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံဖြဲ႕စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒအခန္း (၁၀)၌ ခြင့္ျပဳထားသည့္အတိုင္းျမန္မာနိုင္ငံမွ ရွမ္းျပည္နယ္သီးသန္႔ခြဲထြက္ရန္ စဥ္းစားေဆာင္ရြက္မႈမ်ားေပၚလာ သည္။ ဤစဥ္းစားမႈမ်ားသည္ ၁၉၅၄-ခုႏွစ္ ေစာ္ဘြားမ်ားကြန္ဖရင့္မွ စတင္ခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ၁၉၅၆-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ(၂၇) ရက္တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ညီညြတ္ေရးပါတီ(SSUP) အစည္းအေဝးက်င္းပသည္။ ထိုအစည္းအေဝးတြင္ ျပည္ေထာင္ စုမွ ရွမ္းျပည္နယ္ ခြဲထြက္ေရးအဆိုကို ဆံုးျဖတ္ေၾကညာခဲ့ၾကသည္။ SSUP သည္ မိုင္းရယ္ေစာ္ဘြားႏွင့္ မိုင္းရွဴး ေစာ္ဘြား ၏လူရင္းမ်ားက ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ပါတီဟုဆိုၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၅၅-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ(၂၁)ရက္ မိုးနဲတြင္ က်င္းပေသာ “ရတစညဖ” နယ္လံုးညီလာခံတြင္ လဲခ်ားေစာ္ဘြားက ရွမ္းျပည္သည္ ျပည္မ မွခြဲထြက္မည္ဆို သည္မွာ မမွန္ေၾကာင္း၊ ရွမ္းျပည္ႏွင့္ျပည္မ ပူးတြဲညီညြတ္ရန္သာ လိုအပ္ေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့သည္။ မိုင္းရယ္အစည္းအ ေဝးမွ ခြဲထြက္ေရးအဆို သတင္းစာတြင္ပါလာျပီးေနာက္တြင္လည္း ၎ေၾကညာခ်က္သည္ “ရတစညဖ” ႏွင့္ မဆိုင္ ေၾကာင္း “ရတစညဖ” ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ရွင္းလင္းခဲ့ပါသည္။
၁၉၅၇ ခုႏွစ္တြင္ လားရွိဳးၿမိဳ႕တြင္ ေညာင္ေရႊမဟာေဒဝီ စဝ္ဟိန္ခမ္း၊ မိုင္းရွဴးေစာ္ဘြားစဝ္မန္ဖ၊ ေတာင္ပိုင္း သိႏၷီေစာ္ဘြားစဝ္ေဆးဟုန္၊ ေက်းသီး မန္စံေစာ္ဘြား စဝ္ေရႊမႈံတို႔ေတြ႕ဆံုျပီး ရွမ္းျပည္ညီညြတ္ေရးအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းေရး ေကာ္မတီ “ရပညဖ” ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။ ထိုအစည္းအေဝးတြင္လည္း ခြဲထြက္ေရးကို ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္ဟုဆိုပါသည္။ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ ေဖဖဝါရီလ လားရွိဳးျမိဳ႕ လူထုဆႏၵျပပြဲတြင္ လူတေသာင္းေက်ာ္ ကားအစီး ၁၀ဝ ေက်ာ္ ပါဝင္ျပီး ရွမ္းလူထု ေစာ္ဘြားမ်ားအာဏာ စြန္႔ရန္ မလိုလားေၾကာင္း အခ်က္ (၈)ခ်က္ျဖင့္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္အေရး ဖဆပလ ကိုင္တြယ္ပံုမေၾကနပ္ သူမ်ားလာေၾကာင္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္ခြဲထြက္ေရးေၾကြးေၾကာ္သံမ်ားႏွင့္အတူအမတ္စုစု ေပါင္း(၅၀) ဦးအနက္ ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္ရန္ဆႏၵရွိသူအမတ္ (၁၆) ဦးထိရွိလာေၾကာင္း ဦးေလာရံုက ေနရွင္းသတင္း စာတြင္ ေရးသားခဲ့သည္။
ဤသို႔ ရွမ္းျပည္နယ္၌ အျမင္အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားၿပီး နိုင္ငံေရးအုပ္စုမ်ားကြဲျပားေနခ်ိန္ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္တြင္ျပည္မရွိ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ေခါင္းေဆာင္ေနသည့္ ဖဆပလ ၂ ျခမ္းကြဲသည္။ ထိုအကြဲအျပဲဂယက္သည္ ရွမ္းျပည္အေပၚတြင္လည္း သက္ေရာက္မႈ ရွိသည္။ ေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ စဝ္ခြန္ခ်ိဳ ဥကၠ႒အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ေသာ “ရတစညဖ” က ဦးႏု၏ သန္ရွင္း ဆပလအား ေထာက္ခံသည္။ နမ့္ခမ္းဦးထြန္းေအးေခါင္းေဆာင္ေသာ “ရပလဖ” ကပေဒသရာဇ္ဆန္႔က်င္ေရး၊ ေစာ္ဘြားအုပ္ခ်ဳပ္မႈ စနစ္ဆန္႔က်င္ေရးအား ျပင္းျပင္းထန္ထန္ဆက္လႈပ္ရွားျပီး ဦးဗေဆြ၊ ဦးေက်ာ္ျငိမ္း၏ တည္ျမဲ ဖဆပလကို ေထာက္ခံသည္။ မိုင္းရွဴး ေစာ္ဘြားစဝ္မန္ဖေခါင္းေဆာင္သည့္”ရပညဖ”ကသူတို႔၏မူအတိုင္း ရွမ္းျပည္ နယ္ခြဲထြက္ေရးကို ဆက္လက္လႈပ္ရွားသည္။
သို႔ႏွင့္ ၁၉၅၈-ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ(၂၀) ရက္ေန႔တြင္ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ေနဝင္းေခါင္း ေဆာင္သည့္ အိမ္ေစာင့္အစိုးရတက္လာခဲ့ေတာ့သည္။ အိမ္ေစာင့္အစိုးရလက္ထက္တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေကာင္စီဥကၠ႒ အျဖစ္ သိႏၷီေစာ္ဘြား စဝ္ဟုန္ဖ ေျပာင္းလဲတာဝန္ယူခဲ့သည္။
သို႔ျဖစ္ရာ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေတြ႕ျမင္ရသည္မွာ အစဥ္အလာ ရွမ္းေစာ္ဘြားမ်ားႏွင့္ ပေဒသရာဇ္ဆန္႔က်င့္သည့္ ရွမ္းလူငယ္မ်ား၏ ပဋိပကၡ သည္ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္း၏ အဓိကပဋိပကၡအျဖစ္ ပံုေပၚလာခဲ့ သည္။ ႏွစ္ဖက္အယူအဆကိုေထာက္ခံသည့္အင္အားလည္း မတိမ္းမယိမ္းရွိခဲ့သည္။ ရွမ္းမဟုတ္သည့္ပအို႔ဝ္ႏွင့္ အင္းသားစသည့္ အျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ရွမ္းပေဒသရာဇ္ ဆန္႔က်င္ေရးတြင္ အားျဖည့္ပါဝင္လာခဲ့သည္။ အဆို ပါအင္အားစုမ်ားသည္ မိမိရည္မွန္းခ်က္အား ပံုေဖၚနိုင္ရန္ ျပည္ဖဆပလ အားကိုယူၾကရာမွ၎၊ KNDO ႏွင့္တရုတ္ျဖဴ တပ္မ်ား ရွမ္းျပည္တြင္း ဝင္ေရာက္လာမႈမ်ားေၾကာင့္ ၎ရွမ္းျပည္နယ္အေရးတြင္ ျပည္မအစိုးရ၏ပါဝင္မႈျမင့္တက္လာ ခဲ့သည္။
ရွမ္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမည္ဟု ရည္ရြယ္ခ်က္ထားရွိေသာ္ ရွမ္းျပည္အစိုးရသစ္အတြက္ အေျခခံ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းမ်ားေရးဆြဲႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ထို႔အတူ ျပည္မအစိုးရသည္ ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ မွန္ကန္စြာ ေျဖရွင္းနိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။ ထိုအေျခအေနေအာက္တြင္ ရွမ္းျပည္ေစာ္ဘြားမ်ားအာဏာစြန္႔ေရးႏွင့္အတူ ရွမ္းျပည္နယ္ ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္ေရး သို႔မဟုတ္ ဆက္လက္ေပါင္းစည္းေရးအတြက္ မတူညီေသာအျမင္ႏွင့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ေပၚ ေပါက္လာခဲ့သည္။ ထိုအေတာအတြင္း ၁၉၅၈-ခုႏွစ္တြင္ ျပည္မအစိုးရတာဝန္ယူေနေသာ ဖဆပလ (၂) ျခမ္းကြဲရာမွ ထိုအကြဲအျပဲသည္ ရွမ္းျပည္နယ္သို႔ပါ ဂယက္ရိုက္လာျပီး ပိုမိုရႈပ္ေထြးလာေတာ့သည္။
ဤသို႔ေသာရႈပ္ေထြးသည့္ အေျခအေနေအာက္တြင္ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္၌ရွမ္းျပည္နယ္၌ ပထမဆံုးေသာ ရွမ္းတိုင္း ရင္းသားလက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္မႈစတင္ေပၚေပါက္လာခဲ့ေပေတာ့သည္။
Myanmar 3/2
လွတ်လပ်ရေးရပြီးရှုပ်ထွေးလာသော ရှမ်းပြည်နိုင်ငံရေး
မောင်မောင်စိုး
‘ဖဆပလ’ အစိုးရသည် ရှမ်းပြည်ရှိ စော်ဘွားများကိုရော ‘ရပလ’၊ ‘ပအမဖ’ အင်အား စုများကိုရော အသုံးချပြီး မိမိဩဇာအာဏာတည်ဆောက်နေသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်များပေါ်လာသည်။ ရှမ်းပြည် နယ်ကောင်စီဥက္ကဌရွေးချယ်ရာတွင် ဝန်ကြီးချုပ်က သဘောမတူလျှင် အပယ်ခံရရာ ပြည်နယ်အမတ်များစု၏ ရွေး ကောက်တင်မြှောက်မှုထက် ပြည်မဝန်ကြီးချုပ်၏ သဘောဆန္ဒက ပိုအရေးကြီးနေပေရာ ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းမကျ ဟုဝေဖန်မှု များရှိလာသည်။ ပြည်မအစိုးရဝန်ကြီးချုပ်သည် ပြည်နယ်ကောင်စီတခုလုံးအား မိမိအလိုကျ ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်နေသည်ဟု ဝေဖန်သုံးသပ်မှုများရှိလာသည်။
တဖက်ကလည်း ပဒေသရာဇ်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ‘ဖဆပလ’က ဆောင်ရွက်ခြင်းမပြုနိုင်သည့်အပေါ် ပဒေသရာဇ် ဆန့်ကျင်ရေးအင်အားစုများက ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဆန့် ကျင်လာကြသည်။ အထူးသဖြင့် ‘ပအမဖ’ က ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ဆန့်ကျင်လာသည်။ ထို့ပြင် ၁၉၅၂-ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ(၇) ရက်နေ့တွင် အင်းလေးညီညွတ်ရေးအသင်း ( The United Inlay Association- UIA ) ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ပဒေသရာဇ် စနစ်မှ ဒီမိုကရေစီပြောင်းလဲသည့်ဖြစ်စဉ်အား အင်းသားများက စိတ်ရောကိုယ်ပါကူညီမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်ကိုတွေ့ ရသည်။ ထို့ပြင် ပဒေသရာဇ်ဆန့်ကျင်ရေးကို ဦးဆောင်ခဲ့သည့် ‘ရပလ’ သည်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အကွဲကွဲ အပြားပြားဖြစ်လာသည်။ ၁၉၅၂ခုနှစ်မေလ တောင်ကြီး၌ ဦးမြင့်သိန်း ခေါင်းဆောင်သည့် ရှမ်းပြည်နယ် စုံစမ်းရေးကော် မရှင်ကို ကန့်ကွက်သည့် ဆန္ဒပြပွဲအပြီး ထိုဆန္ဒပြပွဲပါခေါင်းဆောင်များသည် ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့(ရှမ်းပြည်) ” ပလရ” ကို နမ့်ခမ်းအမတ် ဦးထွန်းမြင့် ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူ၍ စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
ရှမ်းပြည်နယ်ရှိ အကွဲကွဲအပြားပြားဖြစ်နေသော ထိုအဖွဲ့များကို ပြည်မအစိုးရကို သစ္စာရှိသည့် အဖွဲ့ အစည်းဖြစ်ရန် ၁၉၅၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ဖဆပလအစိုးရ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဦးဗဆွေက ရှမ်းစော်ဘွားများ ဦးစီးသည် တစညဖ(တောင်တန်းသားများ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့)အပါ ရှမ်းပြည်နိုင်ငံရေးအသင်းအဖွဲ့များအား ရန်ကုန်သို့ခေါ်ယူတွေ့ဆုံသည်။
ထို့မှတစညဖ၊ ပလရ၊ ပအမဖ တို့ပါဝင်သည့် ရှမ်းပြည်လုံးဆိုင်ရာအဖွဲ့ချုပ် ” ရပလဖ” ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ပထမဆုံး ဥက္ကဋ္ဌစဝ်ခွန်ချို ၊ အတွင်းရေးမှူးဦးထွန်းအေးတို့ကတာဝန်ယူသည်။သို့သော် ရှမ်းစော်ဘွားများ၏ “တစညဖ” ပါဝင်ခြင်းနှင့် “ရပလဖ” ဖွဲ့စည်းရာတွင် ညှိနှိုင်းမှု မလုံလောက်ခြင်း အပြင် မတူသောနိုင်ငံရေး သဘောထားများကြောင့် “ပအမဖ” က “ရပလဖ” ဖွဲ့စဉ်ကပင် အဖွဲ့ချုပ်က နှုတ်ထွက် သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် စော်ဘွားများကိုဖယ်ရှားပစ်ရန်သာမက စော်ဘွားများကြီးစိုးနေသော ရှမ်းပြည်နယ်ကောင်စီ အား ပြောင်းလဲပစ်ရန် တောင်းဆိုလာခဲ့သည်။ ၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် စော်ဘွားများနှင့်ခံယူချက်မတူသည့် ” ပလရ” အဖွဲ့ ဝင်များသည် “ရပလဖ”မှ ခွဲထွက်၍ ရှမ်းပြည်တောင်တန်းသားများစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့”ရတတစညဖ” ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
တချိန်တည်း တွင် ၁၉၅၂ ခုနှစ်ကထဲက ကြေညာခဲ့သော ရှမ်းစော်ဘွားများ အာဏာစွန့်လွှတ်ရေးနှင့်ပတ် သက်၍လည်း ကွဲလွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ရှမ်းစော်ဘွားများဘက်မှထောက်ပြသည်မှာ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရအ တွက်အခြေခံ ဥပဒေစည်းမျဉ်း မရေးဆွဲရသေးသဖြင့် မည်သူ့အား တရားဝင်အုပ်ချုပ်မှု အာဏာလွှဲပြောင်းပေးရမည် မသိ၍ ရှမ်းပြည်အခြေခံ ဥပဒေ စည်းမျဉ်းရေးဆွဲပြီးသည်အထိ စော်ဘွားများက အာဏာထိမ်းသိမ်းရန်လိုအပ်သည်ဟု ထောက်ပြသည်။ တဖက်ကလည်း စော်ဘွားများအာဏာ မစွန့်လွှတ်လို၍ အကြောင်းပြသည် အချိန်ဆွဲသည်ဟု စွပ်စွဲ ကြသည်။ သို့သော်လက်တွေ့တွင် ရှမ်းပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် စည်းမျဉ်းဥပဒေတရပ် ရေးဆွဲနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့။ ရေးဆွဲ နိုင်ရန်လည်း ညီညွတ်မှုမရှိခဲ့ပေ။
ဤသို့မကြေလည်မှုများနှင့် လိပ်ခဲတည်းလည်းဖြစ်နေချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံဖွဲ့စည်း အုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေအခန်း (၁၀)၌ ခွင့်ပြုထားသည့်အတိုင်းမြန်မာနိုင်ငံမှ ရှမ်းပြည်နယ်သီးသန့်ခွဲထွက်ရန် စဉ်းစားဆောင်ရွက်မှုများပေါ်လာ သည်။ ဤစဉ်းစားမှုများသည် ၁၉၅၄-ခုနှစ် စော်ဘွားများကွန်ဖရင့်မှ စတင်ခဲ့သည်ဟုဆိုသည်။ ၁၉၅၆-ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ(၂၇) ရက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်ညီညွတ်ရေးပါတီ(SSUP) အစည်းအဝေးကျင်းပသည်။ ထိုအစည်းအဝေးတွင် ပြည်ထောင် စုမှ ရှမ်းပြည်နယ် ခွဲထွက်ရေးအဆိုကို ဆုံးဖြတ်ကြေညာခဲ့ကြသည်။ SSUP သည် မိုင်းရယ်စော်ဘွားနှင့် မိုင်းရှူး စော်ဘွား ၏လူရင်းများက ဖွဲ့စည်းထားသော ပါတီဟုဆိုကြပါသည်။ သို့သော် ၁၉၅၅-ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ(၂၁)ရက် မိုးနဲတွင် ကျင်းပသော “ရတစညဖ” နယ်လုံးညီလာခံတွင် လဲချားစော်ဘွားက ရှမ်းပြည်သည် ပြည်မ မှခွဲထွက်မည်ဆို သည်မှာ မမှန်ကြောင်း၊ ရှမ်းပြည်နှင့်ပြည်မ ပူးတွဲညီညွတ်ရန်သာ လိုအပ်ကြောင်းပြောဆိုခဲ့သည်။ မိုင်းရယ်အစည်းအ ဝေးမှ ခွဲထွက်ရေးအဆို သတင်းစာတွင်ပါလာပြီးနောက်တွင်လည်း ၎င်းကြေညာချက်သည် “ရတစညဖ” နှင့် မဆိုင် ကြောင်း “ရတစညဖ” ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ရှင်းလင်းခဲ့ပါသည်။
၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် လားရှိုးမြို့တွင် ညောင်ရွှေမဟာဒေဝီ စဝ်ဟိန်ခမ်း၊ မိုင်းရှူးစော်ဘွားစဝ်မန်ဖ၊ တောင်ပိုင်း သိန္နီစော်ဘွားစဝ်ဆေးဟုန်၊ ကျေးသီး မန်စံစော်ဘွား စဝ်ရွှေမှုံတို့တွေ့ဆုံပြီး ရှမ်းပြည်ညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရေး ကော်မတီ “ရပညဖ” ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ ထိုအစည်းအဝေးတွင်လည်း ခွဲထွက်ရေးကို ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်ဟုဆိုပါသည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ် ဖေဖဝါရီလ လားရှိုးမြို့ လူထုဆန္ဒပြပွဲတွင် လူတသောင်းကျော် ကားအစီး ၁၀ဝ ကျော် ပါဝင်ပြီး ရှမ်းလူထု စော်ဘွားများအာဏာ စွန့်ရန် မလိုလားကြောင်း အချက် (၈)ချက်ဖြင့် ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ရှမ်းပြည်နယ်အရေး ဖဆပလ ကိုင်တွယ်ပုံမကြေနပ် သူများလာကြောင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ်ခွဲထွက်ရေးကြွေးကြော်သံများနှင့်အတူအမတ်စုစု ပေါင်း(၅၀) ဦးအနက် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ရန်ဆန္ဒရှိသူအမတ် (၁၆) ဦးထိရှိလာကြောင်း ဦးလောရုံက နေရှင်းသတင်း စာတွင် ရေးသားခဲ့သည်။
ဤသို့ ရှမ်းပြည်နယ်၌ အမြင်အမျိုးမျိုးကွဲပြားပြီး နိုင်ငံရေးအုပ်စုများကွဲပြားနေချိန် ၁၉၅၈ ခုနှစ်တွင်ပြည်မရှိ အစိုးရအဖွဲ့ကို ခေါင်းဆောင်နေသည့် ဖဆပလ ၂ ခြမ်းကွဲသည်။ ထိုအကွဲအပြဲဂယက်သည် ရှမ်းပြည်အပေါ်တွင်လည်း သက်ရောက်မှု ရှိသည်။ စော်ဘွားများနှင့် စဝ်ခွန်ချို ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်ဆောင်ရွက်သော “ရတစညဖ” က ဦးနု၏ သန်ရှင်း ဆပလအား ထောက်ခံသည်။ နမ့်ခမ်းဦးထွန်းအေးခေါင်းဆောင်သော “ရပလဖ” ကပဒေသရာဇ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ စော်ဘွားအုပ်ချုပ်မှု စနစ်ဆန့်ကျင်ရေးအား ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဆက်လှုပ်ရှားပြီး ဦးဗဆွေ၊ ဦးကျော်ငြိမ်း၏ တည်မြဲ ဖဆပလကို ထောက်ခံသည်။ မိုင်းရှူး စော်ဘွားစဝ်မန်ဖခေါင်းဆောင်သည့်”ရပညဖ”ကသူတို့၏မူအတိုင်း ရှမ်းပြည် နယ်ခွဲထွက်ရေးကို ဆက်လက်လှုပ်ရှားသည်။သို့နှင့် ၁၉၅၈-ခုနှစ် အောက်တိုဘာ(၂၀) ရက်နေ့တွင် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်နေဝင်းခေါင်း ဆောင်သည့် အိမ်စောင့်အစိုးရတက်လာခဲ့တော့သည်။ အိမ်စောင့်အစိုးရလက်ထက်တွင် ရှမ်းပြည်နယ် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် သိန္နီစော်ဘွား စဝ်ဟုန်ဖ ပြောင်းလဲတာဝန်ယူခဲ့သည်။
သို့ဖြစ်ရာ လွတ်လပ်ရေးခေတ် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တွေ့မြင်ရသည်မှာ အစဉ်အလာ ရှမ်းစော်ဘွားများနှင့် ပဒေသရာဇ်ဆန့်ကျင့်သည့် ရှမ်းလူငယ်များ၏ ပဋိပက္ခ သည် ရှမ်းပြည်နယ်တွင်း၏ အဓိကပဋိပက္ခအဖြစ် ပုံပေါ်လာခဲ့ သည်။ နှစ်ဖက်အယူအဆကိုထောက်ခံသည့်အင်အားလည်း မတိမ်းမယိမ်းရှိခဲ့သည်။ ရှမ်းမဟုတ်သည့်ပအို့ဝ်နှင့် အင်းသားစသည့် အခြားတိုင်းရင်းသားများသည် ရှမ်းပဒေသရာဇ် ဆန့်ကျင်ရေးတွင် အားဖြည့်ပါဝင်လာခဲ့သည်။ အဆို ပါအင်အားစုများသည် မိမိရည်မှန်းချက်အား ပုံဖေါ်နိုင်ရန် ပြည်ဖဆပလ အားကိုယူကြရာမှ၎င်း၊ KNDO နှင့်တရုတ်ဖြူ တပ်များ ရှမ်းပြည်တွင်း ဝင်ရောက်လာမှုများကြောင့် ၎င်းရှမ်းပြည်နယ်အရေးတွင် ပြည်မအစိုးရ၏ပါဝင်မှုမြင့်တက်လာ ခဲ့သည်။
ရှမ်းပြည်အုပ်ချုပ်ရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမည်ဟု ရည်ရွယ်ချက်ထားရှိသော် ရှမ်းပြည်အစိုးရသစ်အတွက် အခြေခံ ဥပဒေစည်းမျဉ်းများရေးဆွဲနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ ထို့အတူ ပြည်မအစိုးရသည် ရှမ်းပြည်နယ်နှင့်ပတ်သက်၍ မှန်ကန်စွာ ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ ထိုအခြေအနေအောက်တွင် ရှမ်းပြည်စော်ဘွားများအာဏာစွန့်ရေးနှင့်အတူ ရှမ်းပြည်နယ် ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ရေး သို့မဟုတ် ဆက်လက်ပေါင်းစည်းရေးအတွက် မတူညီသောအမြင်နှင့် လှုပ်ရှားမှုများ ပေါ် ပေါက်လာခဲ့သည်။ ထိုအတောအတွင်း ၁၉၅၈-ခုနှစ်တွင် ပြည်မအစိုးရတာဝန်ယူနေသော ဖဆပလ (၂) ခြမ်းကွဲရာမှ ထိုအကွဲအပြဲသည် ရှမ်းပြည်နယ်သို့ပါ ဂယက်ရိုက်လာပြီး ပိုမိုရှုပ်ထွေးလာတော့သည်။ဤသို့သောရှုပ်ထွေးသည့် အခြေအနေအောက်တွင် ၁၉၅၈ ခုနှစ်၌ရှမ်းပြည်နယ်၌ ပထမဆုံးသော ရှမ်းတိုင်း ရင်းသားလက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်မှုစတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပေတော့သည်။
