ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတြက္ အေျခခံဥပေဒဟာ အသက္ေသြးေၾကာသမွ် အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒီႏုိင္ငံအတြင္း မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ ႏုိင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားအားလံုး၊ တိုင္းရင္းသားအားလံုး တန္းတူအခြင့္အေရးရဖို႔၊ ဥပေဒရဲ႕ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ရဖို႔၊ လံုၿခံဳစိတ္ခ်စြာ ရွင္သန္ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ အေျခခံဥပေဒဟာ အဓိကက်တဲ့ အုတ္ျမစ္တစ္ခုပါပဲ။
ကၽြန္မတို႔ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၊ (၁၉၇၄) ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ။ (၂၀၀၈) ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရယ္လို႔ ရွိရာမွာ (၁၉၄၇) နဲ႔ (၁၉၇၄) ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတို႔ဟာ ပ်က္ျပယ္ ခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟာ စစ္အစိုးရလက္ထက္က ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ဒီမို ကေရစီ စံႏႈန္းေတြနဲ႔ မညီဘူးရယ္လို႔ ေဝဖန္ခံေနရတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒလည္းျဖစ္ပါတယ္။
(၂၀၀၈)ခုႏွစ္ ေမလ (၂)ရက္နဲ႔ (၃)ရက္ေန႔မွာ လူေပါင္းတစ္သိန္းေက်ာ္အထိိ ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ နာဂတ္ ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းႀကီး တိုက္ခတ္ၿပီး သိပ္မၾကာေသးတဲ့အခ်ိန္မွာပဲ လူထုဆႏၵခံယူပြဲက်င္းပခဲ့တာကို မွတ္မိၾကပါ လိမ့္မယ္။ ျပည္သူအမ်ားစုက ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကို ကန္႔ကြက္မဲေပးခဲ့ၾကေပမယ့္ စစ္အစိုးရကေတာ့ ျပည္သူ (၉၀) ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္က ေထာက္ခံခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဖြဲ႕စည္းပံုအၾကပ္အတည္းေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (NLD) ဟာ(၂၀၁၀) အေထြေထြေရြး ေကာက္ပြဲမွာ ဝင္ေရာက္ရွင္ၿပိဳင္ျခင္း မျပဳခဲ့ပါဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္က ျပန္လည္လြတ္ ေျမာက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ NLD ဟာ (၂၀၁၂ ) ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါဝင္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ၿပီး လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္ရွိ လာခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၅) အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း NLD ပါတီဟာ ေသာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳ အႏိုင္ရရွိၿပီး အတိုက္ အခံကေန အစိုးရဖြဲ႕ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။
အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ႏိုင္ဖို႔ ျပည္သူေတြပါဝင္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြထဲမွာ ပုဒ္မ(၄၃၆) ျပင္ဆင္ႏုိင္ေရး ျပည္သူ႕ လက္မွတ္ေကာက္ခံမႈလည္း ပါဝင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းက ျပည္သူ(၅)သန္းေက်ာ္က တက္တက္ၾကြၾကြ ပါဝင္ လက္မွတ္ေရးထိုးေပးခဲ့တာပါ။ ဒါ့အျပင္ အတုိက္အခံဘဝမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုျပင္ဆင္ေရး လူထုေဟာေျပာပြဲေတြကို က်င္းပခဲ့ ရာမွာလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္ ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အစိုးရ အဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ေနသလို ႏိုင္ငံေတာ္၏အတိုင္ပင္ခံ ပုဂၢိဳလ္လည္း ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရသက္တမ္း သံုးႏွစ္ ေက်ာ္တဲ့အထိ သိသာထင္ရွားတဲ့အေျပာင္းအလဲေတြကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသးတာေတြ႕ရပါတယ္။
အခုလိုျဖစ္ေနရတာေတြဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ အၾကပ္အတည္းေၾကာင့္လို႔ ေထာက္ျပေျပာဆိုၾကသူ ေတြလည္းရွိပါတယ္။ NLD အစိုးရဟာ တပ္မေတာ္၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္းေတြပါဝင္တဲ့ (၂၁)ရာစု ပင္လံုညီလာခံက်င္းပၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ႀကိဳးစားေနတာကို အသိအမွတ္ျပဳရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ွႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္(NCA)မွာ မပါဝင္ေသးတဲ့ အဖြဲ႕ေတြကိုလည္း ပါဝင္ၾကဖို႔ ဖိတ္ေခၚထား ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြဘက္က လိုလားေနတာက စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီ ျပည္ေထာင္ စုျဖစ္လို႔ လက္ရွိဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႔ အလွမ္းေဝးေနအံုးမွာပါ။ တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ ရဖို႔အေရးႀကီးသလို သယံဇာတစီမံခန္႔ခြဲမႈ ရဖို႔ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုမွာ မတူကြဲျပားတဲ့ ဓေလ့ထံုးတမ္းယဥ္ေက်းမႈ၊ မတူကြဲျပားတဲ့ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈေတြကို လက္ခံထားတဲ့လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံ ျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္တိုင္းရင္းသားအားလံုးအတြက္ တန္းတူရည္တူရွိမႈနဲ႔ တန္းတူအခြင့္အေရးကို ဖန္တီးေပးႏုိင္မယ့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတစ္ရပ္ဟာ အသက္တမွ် အေရးႀကီးပါတယ္။
လက္ရွိအခ်ိန္မွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအတြက္ Law Enforcement (ဥပေဒအသက္ဝင္မႈ) မရွိေသးတာကုိ အထင္အရွားေတြ႕ေနရပါတယ္။ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ပီသတဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႕ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေဆာင္မွ ျဖစ္ႏုိင္မွာပါ။ ဒါပမယ့္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဟာ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဌာန လက္ေအာက္မွာပဲ ရွိေနေသး ၿပီး အရပ္သားအစိုးရလက္ေအာက္မွာ မရွိပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ကလည္းဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒျပင္ေရးဟာ ထင္ထားသ ေလာက္လြယ္ပါ့မလားလို႔ ေမးခြန္းထုတ္ၾကပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ လႊတ္ေတာ္တြင္းကေန ဖြဲ႕စည္းပံုျပင္ဆင္ႏိုင္ဖို႔ NLD က အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ပူးေပါင္းေကာ္မတီဖြဲ႕စည္းၿပီး စတင္လုပ္ေဆာင္ေနၿပီလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
တိုင္းရင္းသားေဒသေတြရဲ႕ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္္မႈဟာ အဲ့ဒီေဒသရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒီေန႔ထက္ထိ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္တို႔မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးေနရသူေတြ အမ်ားႀကီးရွိေနဆဲပါ။ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးေနရသူေတြထဲမွာ အမ်ားစုက အမ်ိဳးသမီးနဲ႔ ကေလးငယ္ေတြျဖစ္ၾကၿပီး က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈလည္း လံုလံုေလာက္ေလာက္မရၾကပါဘူး။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ျပင္ဆင္ႏုိင္မယ္ဆိုရင္ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္အမ်ားစု ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ျပည္နယ္ေတြမွာ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္နဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရကို တိုင္းရင္းသားပါတီေတြကေန ေရြးခ်ယ္ဖို႔ အပ္ႏိုင္မွာပါ။ အဲဒီလိုအေျခအေန ျဖစ္လာရင္ ျပည္ နယ္အတြက္ အေရးပါတဲ့အဆိုေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ေဆြးေႏြး အတည္ျပဳႏိုင္ၿပီး ပဋိပကၡခံစားေနရသူေတြရဲ႕ ဘဝျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကိုပါ မလြဲမေသြ အေထာက္အကူ ျပဳႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။
လက္ရွိအခ်ိန္မွာ NLD ပါတီက ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္ေနတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးမွာ တိုင္းရင္းသား ပါတီေတြက ပူးေပါင္းပါဝင္ေနတာကလည္း အားရစရာျဖစ္ပါတယ္။ (၂၁) ရာစု ပင္လံုညီလာခံကေန တိုင္းရင္းသား ေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းပိုင္ခြင့္ကို အာမခံေပးႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြထိ ဖန္တီးေပးရမွာပါ။ တန္းတူရည္တူရွိမႈကို အမွန္တကယ္ ေဖာ္ေဆာင္ေပးႏိုင္ရင္ ဘယ္တိုင္းရင္းသားကမွ ျပည္ေထာင္စုကေန ခြဲထြက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
ကုလသမဂၢရဲ႕ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ေၾကညာစာတမ္း (United Nations Declaration on the rights of Indigenous People) မွာလည္း “ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၌ ယင္းတို႔၏ ေျမနယ္ပယ္ႏွင့္ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားရွိသည္။ ေျမယာအသံုးခ်စနစ္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ဌာေနတို္င္းရင္းသားမ်ား၏ အစဥ္အလာဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားကို လိုက္နာ၍ အဆိုပါ ေျမနယ္ပယ္ႏွင့္ သယံဇာတအရင္းအျမစ္ဆိုင္ရာ အခြင့္အေရး မ်ားကို ဥပေဒျပ႒ာန္း ကာကြယ္ေပးရန္ အစိုးရမ်ားတြင္ တာဝန္ရွိသည္။
အစိုးရမ်ားအေနျဖင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အေလးထားမႈမ်ားအား စီမံကိန္းအတြင္း ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ ၿပီးမွသာ စီမံကိန္းမ်ားကို အစျပဳျခင္းႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္သင့္သည္” လို႔ ေဖာ္ျပထားပါ တယ္။
ဒါေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားေတြ သေဘာမတူတဲ့၊ ထိလြယ္ရွလြယ္ရွိတဲ့ စီမံကိန္းေတြကို အစိုးရက အေကာင္အ ထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ အထူးသတိျပဳရမွာက ေကာင္းက်ိဳးထက္ ဆိုးက်ိဳးကို ျဖစ္ေပၚေစတယ္ဆုိတာပါပဲ။ တိုင္းရင္းသား ေတြ လက္မခံတဲ့စီမံကိန္းေတြကို သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အစိုးရက ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္မွပဲ ျဖစ္ႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါ့အျပင္ သယံဇာတ တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ေရးက ရရွိလာတဲ့ဝင္ေငြေတြကို တိုင္းရင္းသားေဒသေတြကိုယ္တိုင္ စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ဖို႔ အေျခခံဥပေဒက ခြင့္ျပဳေပးႏိုင္ဖို႔အတြက္ပါ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ ေရးမွာ ပါဝင္သင့္ပါတယ္။
လူမ်ားစုရဲ႕အခြင့္ေရးကို အာမခံသလို လူနည္းစုေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးကို အာမခံႏိုင္မွသာ တိုင္းရင္းသားေတြ လိုလားေနတဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုဆီ ဦးတည္ႏုိင္မွာပါ။ အဲဒီအတြက္ ကိုယ္ပိုင္ျပ႒ာန္းခြင့္ရွိၿပီး တိုင္းရင္းသားေတြ ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာစကားေတြကို ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ဖို႔၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး အဖက္ဖက္က တိုးတက္ဖြဲ႕ၿဖိဳး လာဖို႔၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးဟာ မျဖစ္မေန လုပ္ေဆာင္ရမယ့္၊ ပူးေပါင္းပါဝင္ရမယ့္ ကိစၥရပ္တစ္ခုျဖစ္ပါ ေၾကာင္း သံုးသပ္ေရးသားလိုက္ရပါတယ္။
ေသြး (စစ္ကိုင္း)
