ရုရှားမှ ထင်ရှားသော လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ အီဂေါ  ကိုချက်ကော့ဗ်နှင့် တွေ့ဆုံခြင်း (အပိုင်း-၃)

ရုရှားမှ ထင်ရှားသော လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ အီဂေါ  ကိုချက်ကော့ဗ်နှင့် တွေ့ဆုံခြင်း (အပိုင်း-၃)

ဖက်ဒရယ်ဂျာနယ်- မြန်မာ၊ ဧပြီ ၂၊ ၂၀၂၃

ဘာသာပြန် အင်တာဗျူးကဏ္ဍ

အီဂေါကိုချက်ကော့ဗ်ဟာ လူထုလှုပ်ရှားမှုများနဲ့ ပြည်သူ့အရေးဆောင်ရွက်မှုတွေမှာ ထင်ရှားတဲ့ အတွေးအခေါ်ပညာရှင် တစ်ဦးပါ။ မြင်နေကြားနေကျ၊ နိုင်ငံရေးတွေးခေါ်ရှင်များလိုမဟုတ် ထူးခြားသူပါ။ ရုရှားကထင်ရှားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ၊ LGBTအရေးလှုပ်ရှားသူတစ်ဦးလည်း ဖြစ်နေ ပြန်ပါတယ်။ အောက်မှာပါတဲ့ အင်တာ‌ဗျူးမှာတော့ အင်မတန် ချုပ်ခြယ်ကန့်သတ်မှုတွေ ကများပြီး တရစပ်ဖိနှိပ်နေတဲ့နေရာတွေမှာပဲ နိုင်ငံရေးအံတုမှုအစီအစဉ်တွေ၊ မဟာဗျူဟာတွေနဲ့ နည်းဗျူဟာ တွေကို ဘယ်လိုဆွဲကြမလဲဆိုတာကို မေးမြန်းထားခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။  

——————-

မေး။     ။ ၂၁ ရာစုမှာ ဘယ်လိုမျိုး အံတုရေး မဟာဗျူဟာတွေက အလုပ်ဖြစ်နိုင်သလဲ။ အရင်မျိုးဆက်တွေ ဆီကရတဲ့ ဘယ်လိုအားတက်စရာတွေရှိနိုင်မလဲ။ မလွတ်လပ်တဲ့ တိုင်းပြည်တစ်ခုကို ဘယ်လိုလွတ်လပ်အောင် ကြိုးစားနိုင်မလဲ။ အာဏာရှင်တွေ အားကုန်ပြီးချုပ်ငြိမ်းသွားအောင် ဘာလုပ်နိုင်မလဲ။

ဖြေ။      ။ အံတုကြသူတွေလို့ပြောရင် လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုနှစ်ဝက်လောက်မှာ ရှိခဲ့တဲ့ ဆိုဗီယက်ဟောင်းက တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ အရှေ့ဥရောပတခွင်က တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကိုချည်းပဲ ပြောရမှာမဟုတ်ပါဘူး။ နိုင်ငံရေးအံတုမှုတွေဟာ အင်မတန်ဖိနှိပ်ထားပြီး ပြည်သူတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံရေးမှာ ဘယ်လိုမှ သြဇာမတည်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေမှာ သုံးခဲ့ကြတဲ့ နည်းလမ်းတွေပါသလို အများပြည်သူရဲ့ အတွေးအမြင် အလွန်ပြောင်းလဲဖို့ ခက်ခဲတဲ့နေရာတွေမှာ ပြည်သူတွေ ကြားမှာလက်ခံတဲ့ ဇာတ်ကြောင်းတွေ ပြောင်းလာဖို့ကိုလုပ်ရတဲ့ အလုပ်တွေလည်းပါပါတယ်။

အထက်မှာ ကျွန်တော်ပြောပြခဲ့တာတွေက အကြွင်းမဲ့အာဏာရှင်နိုင်ငံတွေမှာ လုပ်ကြရတဲ့ ကာယကံမြောက် ပါဝင်ခြင်းအားဖြင့် ဆောင်ရွက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေ၊ အာဏာရှင်ကို ဗြောင်မဆန့်ကျင်သော်လည်း တစ်နည်းနည်းနဲ့ အသံတိတ်ဆန့်ကျင်ကြတာတွေ ဒါတွေအားလုံးဟာ တစ်နည်းအားဖြင့် နိုင်ငံရေးအံတုမှုတွေပါပဲ။

အဓိကချက်မကတော့  ဒီလူ့ဘောင်ရဲ့ နိုင်ငံရေးကို လက်ရှိပုံစံကနေ ပြောင်းချင်တယ်။ အသစ်ကို ဖန်တီးချင်တယ်။ ဗာစလပ်ဘန်ဒါပြောခဲ့သလို parallel polis ဆိုတဲ့ လွတ်လပ်တဲ့လူ့အဖွဲ့အစည်းကို လိုချင်တာပေါ့။ အကြွင်းမဲ့အာဏာရှင်အုပ်ချုပ်တဲ့နေရာတွေမှာ အပေါ်ယံကကြည့်ရင် အစိုးရ ရာထူးရာခံနဲ့ လူတွေကလွဲလို့ ကျန်တဲ့သူက နိုင်ငံရေးမှာ မပါရဘူးဆိုတဲ့နေရာမျိုး ဖြစ်နေတယ်လို့ ထင်ရတယ်။ အာဏာရှင် ပြောတာကိုလိုက်နာရပြီး ဖြစ်နေတဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုအဝဝကို နိုင်ငံတော်ရဲ့ အယူဝါဒနဲ့ လွတ်အောင်နေထိုင်လှုပ်ရှားလို့ မရတာမျိုး ဖြစ်နေတယ်လို့ မြင်ရတယ်။ 

တစ်ဖက်ကကြည့်ပြန်တော့ အကြွင်းမဲ့အာဏာရှင်စနစ်တွေမှာလည်း တကယ်တော့ အာဏာရှင်ဟာ အကြွင်းမဲ့ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တယ်ဆိုတာ မရှိပါဘူး။ အရင်က အကြွင်းမဲ့အာဏာရှင်နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့တဲ့နေရာတွေ၊ လက်ရှိအာဏာရှင်နိုင်ငံတွေမှာတောင် အရာခပ်သိမ်းကို နိုင်ငံတော်က လိုက်ထိန်းချုပ် မနေနိုင်ပါဘူး။ ဘယ်လိုစနစ်ထဲမှာမဆို အက်ကြောင်းတွေ၊ ယိုပေါက်တွေ ရှိစမြဲပဲ။ နိုင်ငံတော်က ပိုပြီး အကြွင်းမရှိလူတွေကို ထိန်းချုပ်ချင်လေလေ သူမထိန်းနိုင်တာက ပိုဆိုးလေလေပဲ။ အဲဒီလို သူမအောင်မြင်လေလေ လွတ်လပ်တဲ့ အခင်းအကျင်းတွေကိုရှာဖွေလို့ ကျွန်တော်တို့ ရလာလေလေ ဖြစ်လာတယ်။ အဲဒီလို ဖိနှိပ်လေ-မထိရောက်လေဆိုတဲ့သဘောကို ကျွန်တော်အပေါ်မှာ ပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။

အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ အာဏာရှင်ဆိုတာက အယူအဆတစ်ခုခုကို လက်ကိုင်ထားတာ။ ပြည်သူတွေအပေါ် အဲဒီအယူအဆကို အတင်းအကြပ်ကျင့်သုံးဖို့အတွက် ပြည်သူ့ဘဝအတွက် မဖြစ်မနေလိုအပ်တဲ့ ရုပ်ပိုင်းစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွေ၊ လူမှုရေး လိုလားတောင့်တချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းမပေးဘူး။ နိုင်ငံရေးအံတုမှုဆိုတာကတော့ တိတိကျကျပြောရရင် အဲဒီပြည်သူ့ လိုအပ်ချက်တွေ ဖြည့်ဆည်းလာနိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖန်တီးပေးရတာ။ နိုင်ငံတော်ကနေ လုံးဝ မထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့နေရာတွေမှာ ဒါမှမဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့်သာ ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့နေရာတွေမှာ ရုပ်ပိုင်း၊ နာမ်ပိုင်း အားဖြင့်၊ သင်္ကေတပုံရိပ်အားဖြင့်၊ အွန်လိုင်းနေရာတွေဖြစ်ဖြစ် သူတို့လိုနေတာတွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးဖို့ လှုပ်ရှားရတာဖြစ်တယ်။ အခုမလွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံက ပြည်သူတွေ လွတ်လပ်မှုကို ခံစားလာနိုင်အောင် လက်ငင်းလုပ်ပေးနိုင်တာတွေပါတယ်။

အာဏာရှင်တွေ လက်အောက်မှာ အသက်ရှင်နေရတဲ့ မွန်းကြပ်မှုဟာ လူတိုင်းအပေါ်မှာ သက်ရောက်တယ်။ ယုတ်စွအဆုံး နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်နေတဲ့ အီလစ်တွေအပေါ်မှာပါ သက်ရောက်တယ်။ တချို့အခြေအနေတွေဆိုရင် အဲဒီအီလစ်တွေအတွက် ပိုတောင် အန္တရာယ်များ နိုင်သေးတယ်။ သူတို့အနေနဲ့ မိမိအီလစ်အလွှာရဲ့ ပြင်ပကလူတွေအပေါ် မှီခိုလာရတာက ပိုတောင်များနိုင်သေးတယ်။ ဖိလေကြွလေ ဥပဒေသအရဆိုရင်တော့ (ဒီနေရာမှာ ပြည်တွင်းဖိနှိပ်မှုကိုချည်းပြောတာမဟုတ်ပါဘူး။ ပြည်ပစစ်ပွဲလည်းပါပါတယ်။) အာဏာရှင်တွေဟာ သူတို့မှာရှိတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကိုသုံးပြီး သူတို့အနားက အီလစ်တွေ ရနေကျ အခွင့်အရေးတွေကိုတောင် ဆုံးရှုံးအောင် လုပ်တတ်ကြတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အနှေးနဲ့ အမြန်တော့ အီလစ်တွေကလည်း သူတို့အတွက် သူတို့ လွတ်မြောက်နယ်မြေရ‌အောင် ရှာဖွေကြတော့တာပါပဲ။

သမိုင်းထဲမှာ ထာဝရတည်မြဲတဲ့ အာဏာရှင်ဆိုတာ မရှိပါဘူး။

————————

မေး။     ။ မျှော်လင့်ချက်တွေ သေမသွားအောင် ဘယ်လိုနေရမလဲ။ လုပ်ချင်ကိုင်ချင်စိတ်ရှိပြီး ခွန်အားတွေ ကျန်ရအောင် အမြဲတက်ကြွနေနိုင်အောင် ဘာလုပ်သင့်သလဲ။

ဖြေ။      ။ ရုရှား လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူတွေမှာ အရက်ခွက်မြှောက်တဲ့အခါပြောတဲ့ ခပ်ရွတ်ရွတ် ဟာသတစ်ခုရှိတယ်။ “: “To our hopeless cause!” ငါတို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်မရှိတဲ့ တိုက်ပွဲအတွက်တဲ့”။ အဲဒီဟာသက ကျွန်တော့်အမြင်မှာတော့ အင်မတန်အဓိပ္ပါယ်ရှိတယ်။ အောင်ပွဲကို မျှော်လင့်ထားတယ် ဆိုတာမျိုးက ကျွန်တော်တို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေအတွက် အားလျော့စေတယ်ဗျ။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ တစ်ကြိမ်ကနှစ်ကြိမ် မအောင်မြင်တာတွေ ကြုံလာရရင်  တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ လုပ်ချင်ကိုင်ချင်စိတ်တွေပျောက်ပြီး မတက်ကြွနိုင်တော့ဘဲ နေမယ်။ လူ့ဘောင် အပြောင်းအလဲဆိုတာမျိုးက တသမတ်တည်း ရှေ့ကိုပဲ တိုးသွားတယ်လို့ရှိတာမဟုတ်ဘူး။ အဖြစ်အပျက်တွေက မှန်းလို့မရဘူး။ မျှော်လင့်ချက်ဆိုတာမျိုးက အဓိပ္ပါယ်ကောက်လွဲနိုင်တယ်။ မျှော်လင့်ချက် မရှိရင်တောင်မှပဲ ကျွန်တော်တို့ဟာ ယုံကြည်တာကိုလုပ်နိုင်ရမယ်။

မဟာဗျူဟာကို ချမှတ်တာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကျွန်တော်ပြောတဲ့အခါ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကို ကျွန်တော် ဒါပဲရှင်းပြတာ။ အဲဒါက တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကို စီးပွားရေးလုပ်ကြတဲ့သူတွေ နိုင်ငံရေးသမားတွေကနေ ခွဲထုတ်လိုက်တဲ့အပိုင်းပဲ။ သဘောသဘာဝတွေ မတူကြဘူး။ လျာထားချက်ပြည့်ရမယ်တို့ ရလဒ်ကို တိုင်းတာလို့ရမှ ဖြစ်မယ်တို့က နိုင်ငံရေးအံတုကြသူတွေ မဟာဗျူဟာချတဲ့အချိန်မှာ သုံးရမယ့် ပေတံတွေမဟုတ်ဘူး။  တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေရဲ့ မဟာဗျူဟာတစ်ခု အလုပ်ဖြစ်မဖြစ် တိုင်းဖို့ အဓိကပေတံကတော့ “တကယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ရည်မှန်းထားတာကို မရနိုင်ရင်တောင် ကျွန်‌တော်တို့ဟာ ဒီအလုပ်ကိုဆက်လုပ်နိုင်သလား” ဆိုတာပဲ။

ဒီအကြံမျိုးက မဟတ္တမဂန္ဒီရဲ့စိတ်ကူးကနေ လာတာပဲ။ “စိတ်ကျေနပ်မှုတို့မည်သည် အားထုတ်မှုတွင် တည်နေ၏။ ဖြစ်ပေါ်လာသော အသီးအပွင့်ပေါ်တွင် မတည်။ အပြည့်အဝအားထုတ်ခြင်းကပင်လျှင် တစ်လုံးတစ်ဝ အောင်မြင်ခြင်းမည်၏” လို့ဆိုခဲ့တာ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ရည်မှန်းချက် ပေါက်မြောက်အောင် အလုပ်လုပ်ရမယ်။ ဒါပေမယ့် ရမယ်ဆိုတာသေချာပေါက်သိနေလို့တော့ ဘယ်ဟုတ်ပါ့မလဲ။ ကျွန်တော်တို့ အားထုတ်နေတယ်ဆိုတာက အားမထုတ်ဘဲ မနေနိုင်လို့ပဲ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ စံတန်ဖိုးကိုရှေ့ တန်းတင်ရုံတစ်ခုနဲ့တော့ ဒါကိုလုပ်နိုင်ကြတာမဟုတ်ဘူး။ ဒီအလုပ်ကို စိတ်ဝင်စားလို့ ဆိုရုံနဲ့လည်း လုပ်နိုင်ကြတာမဟုတ်ဘူး။ စံတန်ဖိုးတွေကြောင့် ပါလာတာကတော့ စိတ်လှုပ်ရှားစရာရှိလို့ ပါလာတာထက်တော့ ပိုခိုင်မာတာပေါ့။ စိတ်လှုပ်ရှားအားတက်စရာက ခပ်မြန်မြန် မှေးမှိန်သွားနိုင်တာ။ ဒါပေမယ့် ဒါကလည်းအထောက်အကူဖြစ်တဲ့ အချက်ပါပဲ။ မလွတ်လပ်တဲ့ကမ္ဘာမှာ လွတ်လပ်ခွင့်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေရတာကိုက အခုခါမှာ လွတ်လပ်တဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်ဖို့ လမ်းစပါပဲ။

ဒီလိုဆိုတော့ ရလဒ်ကိုမမြင်ရဘဲနဲ့လည်း လုပ်စရာရှိတာ ကျုံးလုပ်နေရမယ်လို့ ဆိုလိုတာမဟုတ်ပါဘူး။ တန်ဖိုးတွေကို ထည့်စဉ်းစားရတဲ့အပြင် မဟာဗျူဟာနည်းလမ်းတွေထဲမှာ လူတွေရဲ့ သဘာဝကိုလည်း ထည့်စဉ်းစားရမယ် ထင်ပါတယ်။ ကောင်းမွန်စွာ ချိန်ဆရွေးချယ်ထားတဲ့  ရည်မှန်းချက်တစ်ခု ဟုတ်မဟုတ်ဆိုတာက အဲဒီရည်မှန်းချက်ရောက်အောင် လုပ်ငန်းကိုအကောင်အထည်ဖော်နေတုန်းမှာပဲ တစ်ချို့လူတွေအတွက် အကူအညီပေးလာနိုင်တာကို ကြည့်ရင်၊ သူတို့အခြေအနေတွေကို ပိုမဆိုးလာအောင် ထိန်းပေးလိုက်နိုင်တာကို မြင်ရရင်ကို ရှင်းနေပါပြီ။  တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေဟာ အကူအညီတွေ ပေးတဲ့အလုပ်ကို လုပ်ကိုလုပ်ရမယ်လို့ ဆိုတာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေမို့လို့  အကူအညီပေးရေး အလုပ်တွေကို လုံးဝဝင်မလုပ်သင့်ဘူး ဆိုတာမျိုးလည်း မဖြစ်သင့်ဘူး။ တချို့လိုအပ်နေတဲ့လူတွေကို ပေးရမယ့် အကူအညီတွေကို လက်ငင်း လုပ်ပေးနိုင်တာကလည်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေရဲ့အလုပ် အောင်မြင်တယ်လို့ ပြောနိုင်တဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုပဲ။

မြင်သာတဲ့ နောက်အချက်တစ်ခုကတော့ လူတွေကို ဆွဲဆောင်နိုင်စွမ်းပါ။ တကယ်လို့များ ရဲဘော်အသစ်တွေနဲ့ စိတ်တူကိုယ်တူလူတွေ အနားမှာရှိနေရင် ကိုယ်ဟာ လမ်းမမှားဘူးလို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုဆိုလို တစ်ခါတစ်လေ လူကြိုက်မများတဲ့ အယူအဆတွေကြောင့် သူများနဲ့မတူတဲ့ ရပ်တည်ချက်ကြောင့် မှန်လျက်နဲ့ အထီးကျန်ရတာမျိုးမရှိဘူးလို့ ပြောတာမဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ့်အပေါ် မှားနေတဲ့သူတွေဘက်က ရပ်တယ်၊ လမ်းမှန်ပေါ်မှာ မရှိဘူးလို့ ကောက်ချက်ချကြပြီး မိမိတစ်ကိုယ်တည်း အထီးကျန်တာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသေးတယ်။

တန်ဖိုးထားရတဲ့ ယုံကြည်ချက်တွေအပေါ် ခိုင်မာလာဖို့ကလည်း တခြားသူတွေအပေါ် ကူနိုင်တဲ့အားနဲ့ ရဲဘော်ရဲ‌ဘက်အသစ်တွေကို စည်းရုံးနိုင်တာတွေရှိလာတာနဲ့အမျှ စိတ်အားပိုတက်လာပြီး ခွန်အားတိုးလာ နိုင်ပါတယ်။

——————-

ရုရှားတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေကရော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်တွေ စိတ်ဒုက္ခ တွေကို ဘယ်လိုရင်ဆိုင် ကျော်လွှားကြသလဲ။

အပေါ်မှာတော့ ကျွန်တော်အများကြီးပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။ ထပ်ပြောလို့ရတာကတော့ ရုရှား တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေမှာ စိတ်ကျန်းမာရေးအပိုင်းကို ကောင်းကောင်းစောင့်ရှောက်ကြလေ့ရှိတဲ့ အလေ့အထရှိတဲ့ ဝန်းကျင်ရှိတယ် ဆိုတာပါပဲ။ အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့တွေ လုပ်ငန်းအစီအစဉ်တွေမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးအထောက်အကူ ပေးတဲ့လုပ်ငန်းတွေကို တတ်ကျွမ်းသူတွေနဲ့ စနစ်တကျစောင့်ရှောက်ပေးတာတွေ ပေါ်လာကြတယ်။ ကိုယ့်အဖွဲ့ထဲက လူတွေအတွက်ရော အပြင်ကလူတွေအတွက်ရော စောင့်ရှောက်ပေးကြတာပါ။ စစ်ပွဲစဖြစ်ပြီး တဲ့နောက်ပိုင်းမှာ ဒီလိုလုပ်ပေးကြတာက လမ်းကြောင်းအသစ်တစ်ခုအနေနဲ့ အရှိန်ရလာပါတယ်။

Igor Blazevic မှ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်သူ ရုရှားမှ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားတက်ကြွသူ၊ နိုင်ငံရေးအတွေးအခေါ်ပညာရှင် Igor Kochetkov ကို သီးသန့် အင်တာဗျူးမေးမြန်းထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ Igor Blazevic ဟာ ပါရာဂွေးအရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းစင်တာတွင် စီနီယာအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်လျက်ရှိပါတယ်။ ထို့ပြင် ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် Myanmar Initiatives Program ရဲ့ Head Lecturer အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပါတယ်။