ေဒးဗစ္စီဝီလ်ံ
ဆူဆန္အိတ္ခ်္ဝီလ်ံ
သီရိမင္းထြန္း ဘာသာျပန္သည္
ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ညီေသာ ဒီမိုကေရစီအတြက္ အဓိကအခ်က္မ်ား
ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္မ်ားသည္ ျမန္မာ့တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားအား မိမိတို႔လိုလားသည့္အစိုးရမ်ိဳးကို မိမိတို႔ဘာသာ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ပိုင္ခြင့္ ပိုမိုရရွိေစမည္ျဖစ္သည္။
၁။ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး (သို႔မဟုတ္) ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္း
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတသည္ ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားကို ခန္႔အပ္ထားရာ ၄င္းတို႔သည္ သမၼတအေပၚတြင္သာ တာဝန္ခံမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ျပည္သူမ်ားက မဲေပးေရြး ေကာက္တင္ေျမွာက္မည္ဆိုပါက ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားသည္ မဲဆႏၵရွင္မ်ားအတြက္ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ရန္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္မည္ျဖစ္သည္။
၂။ ျပည္နယ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္ ျပည္နယ္အစိုးရအဖြဲ႕၏ပံုစံကို သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းထားသည္။ ယင္းအ စားျပည္နယ္တစ္ခု၏ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ျပည္နယ္တစ္ခုစီရွိျပည္သူမ်ားသည္ ၄င္းတို႔လိုလားသည့္ အစိုးရ ပံုစံကို ေရြးခ်ယ္ႏိုင္သည့္ အခြင့္အာဏာရွိသင့္သည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ အစိုးရပံုစံကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းလည္းပါဝင္သည္။
၃။ ဥပေဒျပဳဇယား (၂) အရ ျပည္နယ္အစိုးရ အခြင့္အာဏာအတြက္ ျဖည့္စြက္ခ်က္မ်ား
ျပည္နယ္တစ္ခုစီတြင္ ျပည္နယ္အတြင္း ဘာသာစကားဆိုင္ရာေပၚလစီ၊ တကၠသိုလ္မတုိင္ခင္ ပညာေရး၊ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊ လူမႈဖူလံုေရး၊ လူမႈဝန္ေဆာင္မႈမ်ားႏွင့္ ဇယား(၁) သို႔မဟုတ္ (၂)တြင္ ျပ႒ာန္းထားျခင္းမရွိသည့္ အျခားေသာ ၾကြင္းက်န္အာဏာအားလံုးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သီးသန္႔လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသင့္သည္။
၄။ အခြန္ႏွင့္အရင္းအျမစ္ ခြဲေဝသံုးစြဲျခင္း
ျပည္နယ္မ်ားသည္ အခြန္၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ စီမံကိန္းႏွင့္ အျခားအရင္းအျမစ္မ်ားမွ ျပည္ေထာင္စုဘ႑ာေငြ မွ မွ်ေဝခံစားခြင့္ရွိသင့္သည္။ ထို႔ျပင္ လွ်ပ္စစ္ႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕ကဲ့သို႔ ျပည္ေထာင္စုဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး စီမံကိန္း မ်ားမွ ရရွိလာသည့္ အရင္းအျမစ္မ်ားကိုလည္း ခြဲေဝခံစားခြင့္ ရွိသင့္သည္။ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ (က) ၄င္းတို႔နယ္ေျမအ တြင္း စီမံကိန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္သင့္-မသင့္ႏွင့္ (ခ) အေျခအေနအရ ၄င္းတို႔တာဝန္ယူ လက္ခံေဆာင္ရြက္ သင့္-မသင့္ တို႔ကို ဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္သည့္ အခြင့္အာဏာအခ်ိဳ႕ရွိသင့္သည္။
၅။ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း
တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားအေရအတြက္ကို ေလွ်ာ့ခ်သင့္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုသို႔ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းျဖင့္ ျပည္နယ္မ်ား၏အင္အားလည္း အျခားသူမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက ျမင့္တက္လာႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားကို ျပည္နယ္အျဖစ္ ေပါင္းစည္းရန္မွာ အလြန္ခက္ခဲႏိုင္ေသာ္လည္း သံုးေလးခုခန္႔ျဖင့္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖုိ႔မွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိသည္။
၆။ အမ်ိဴးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ျခင္း
အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို မဲဆႏၵရွင္လူထုမွ တိုက္ရိုက္ေရြးေကာက္ျခင္းအစား ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္မ်ားက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ရန္ အခြင့္အာဏာရွိသင့္သည္။ ထို႔အျပင္အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္မ်ားကို ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းႏိုင္သည့္ အခြင့္အာဏာလည္းရွိသင့္သည္။ သို႔မွသာအမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္မ်ားသည္ ျပည္နယ္အစိုးရ၏ အခြင့္အာဏာမ်ားကို ကာကြယ္ေပးရန္ ႀကိဳးစားမည္ျဖစ္သည္။
၇။ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ျဖင့္ မဲခြဲဆံုးျဖတ္ျခင္း
လက္ရွိဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္က သေဘာထား မတိုက္ဆိုင္သည့္အခါ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္တြင္ အစည္းအေဝးထိုင္ၿပီး မဲခြဲဆံုးျဖတ္ၾကသည္။ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ အမတ္အေရအတြက္က အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ အမတ္အေရအတြက္ထက္ ပိုမ်ားသည့္အတြက္ ၄င္းတို႔သာလွ်င္ အၿမဲတမ္းအႏိုင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ယင္းအ စား ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္တြင္ အမွန္တကယ္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္သာရွိသင့္သည္။ သို႔မွသာ သီးျခားစီမဲေပးျခင္းအားျဖင့္ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုစီ၏ ေထာက္ခံမဲမရလွ်င္ မည္သည့္ ဥပေဒၾကမ္းမွ ဥပေဒ မျဖစ္လာႏိုင္ေတာ့ေခ်။
၈။ အာဏာခြဲေဝ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ သမၼတရံုးသည္ အာဏာအမ်ားအျပားရွိၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို အမ်ားအားျဖင့္ အလြန္အမင္း ေဇာက္ခ်ထားသည္။ အဆုိပါ အေျခအေနမ်ိဳးကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ရန္ အေကာင္းဆံုးနည္း လမ္းမွာ (က) ျပည္တြင္းဥပေဒျပဳေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အာဏာရွိသည့္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ (ခ) စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ႏွင့္ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံျခားေရးကိစၥမ်ားတြင္ အခြင့္အာဏာရွိသည့္ သမၼတတို႔ႏွစ္ဦးၾကားတြင္ စီရင္ဆံုးျဖတ္ ခြင့္ အာဏာကို ခြဲေဝေပးရန္ျဖစ္သည္။
၉။ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းျခင္း
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္သည္ သမၼတ၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရွိၿပီး လြတ္ေတာ္အမတ္ကို မလိုလားသည့္သူ မဲတစ္ရာခိုင္ႏႈန္းရွိပါက ယင္းလႊတ္ေတာ္အမတ္ကို သမၼတက ျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းႏိုင္သည္။ ယင္းအစားေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္သည္ ႏိုင္ငံေရးအရ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမွ လြတ္ကင္းသင့္ၿပီး မဲဆႏၵရွင္ အမ်ားစုက ႏႈတ္ထြက္ေစလိုမွသာလွ်င္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ကို ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းသင့္သည္။
၁၀။ ဥပေဒႀကီးစိုးမႈ
လက္ရွိကာလတြင္ ျပည္ေထာင္စုဥပေဒႏွင့္ ျပည္နယ္ဥပေဒတစ္ခုခု အျငင္းပြားရသည့္အခါတိုင္း ျပည္ေထာင္ စုဥပေဒက အသာရေနသည္။ ယင္းအစားအျငင္းပြားမႈ ျဖစ္သည့္အခါတြင္ ျပည္နယ္ဥပေဒျဖင့္ ေျဖရွင္းသင့္သည္အခါ မ်ိဳးတြင္ ျပည္နယ္ဥပေဒကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေပးသည့္ မူဝါဒကို က်င့္သံုးသည္ဟု အေျခခံဥပေဒတြင္ ျပင္ဆင္သင့္သည္။
၁၁။ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒတြင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေမြးရာပါအခြင့္အေရးကို အကာအကြယ္ အနည္းငယ္သာ ေပးထားၿပီး အထူးသျဖင့္ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကာကြယ္မႈတြင္ ကန္႔သတ္ထားသည္။ လြတ္လပ္ စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ ယံုၾကည္ခြင့္တို႔အတြက္ အကာအကြယ္ေပးမႈမွာ ပိုမိုခိုင္မာသင့္ၿပီး ဘာသာေရးလြတ္လပ္ ခြင့္ႏွင့္ ပတ္သက္ေနသည့္ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကိုလည္း ဖယ္ရွားသင့္သည္။
၁၂။ လူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တရားရံုးမ်ားသည္ တရားစီရင္ေရးတြင္ အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ တရားရံုးမ်ား၏ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္စြမ္းမွာ အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာရွိၿပီး အစိုးရက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္တရားရံုးမ်ားသည္ ႏိုင္ငံ သားမ်ား၏ အခြင့္အေရးကို အျပည့္အဝ မကာကြယ္ေပးႏိုင္ေခ်။ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ အခြင့္အေရးအတြက္ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈျဖစ္ေစမည့္ ယႏၱရားတစ္ခု ေပးႏိုင္ရန္အတြက္ အေျခခံဥပေဒသည္ လူ႕အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႕စည္းေပး သင့္သည္။ အဆိုပါေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႕စည္းရာတြင္လည္း အဖြဲ႕ဝင္ခန္႔ထားျခင္း၊ ဖယ္ရွားျခင္းႏွင့္လစာ စသည့္ကိစၥမ်ား ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရ၏ အခ်ဳပ္အခ်ယ္မရွိဘဲ ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ႏိုင္ငံသားမ်ားကို ထိထိေရာက္ ေရာက္ ကာကြယ္မႈေပးႏိုင္ေစရန္ လိုအပ္သည့္ အခြင့္အာဏာမ်ားလည္း ရွိသင့္သည္။
၁၃။ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးျခင္း
လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ေျမမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးရန္ လက္ရွိအေျခခံဥပေဒတြင္ အခ်က္သံုးခ်က္ ျပဳျပင္သင့္သည္။ ပထမတစ္ခ်က္မွာ ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ကို အကာအကြယ္ေပးရာတြင္ ထံုးစံျဖစ္ေနသည့္ ဥပေဒစနစ္ အရ ေပးထားသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္း ထည့္သြင္းေပးထားရမည္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ အစုိးရသည္ ခရုိနီအနည္းငယ္အတြက္ မဟုတ္ဘဲ ျပည္သူလူထုအတြက္ အမွန္တကယ္ အက်ိဳးရွိမည့္ စီမံကိန္းမ်ားအတြက္သာ ေျမယာမ်ားကို သိမ္းယူႏိုင္ၿပီး အဆိုပါေျမသိမ္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္လည္း ျပည္သူလူထုႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈကို ထိခိုက္မႈ ရွိ-မရွိ ကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည္ျဖစ္သည္။ တတိယအခ်က္မွာ ျပည္နယ္အစိုးရႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရတို႔ပူး ေပါင္းၿပီး စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး စည္းမ်ဥ္းမ်ား ျပ႒ာန္းရာတြင္ ယင္းစီမံကိန္းမ်ားအေပၚ ေဒသခံျပည္သူမ်ား၏ သေဘာထားလည္း ပါရွိရမည္ ဆုိသည့္အခ်က္လည္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရမည္ျဖစ္သည္။
၁၄။ အေရးေပၚအေျခအေန
အေရးေပၚအေျခအေနႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး လက္ရွိအေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္သည္ အလြန္အႏၱရာယ္မ်ားၿပီး ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းႏွင့္လည္း မကိုက္ညီေခ်။ အေရးေပၚအေျခအေနေၾကညာျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဥပေဒျပဳရန္၊ အေရးေပၚကာလ သတ္မွတ္ရန္၊ အေရးေပၚအေျခအေနအတြင္း မူလအခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ေပးရန္ႏွင့္ မည္ သည့္အေရးေပၚ အခြင့္အာဏာကို က်င့္သံုးေနပါေစ။ တရားေရးအရ ႀကီးၾကပ္မႈမ်ားေပးရန္ စသည့္အခ်က္မ်ား အပါ အဝင္ ေျပာင္းလဲရမည့္အခ်က္မ်ား အေျမာက္အျမားရွိသည္။
သီရိမင္းထြန္းဘာသာျပန္သည္
