မြန်မာစစ်တပ်ကို ဖိတ်တဲ့အတွက် Track 1.5 ဆွေးနွေးပွဲကို အာဆီယံနိုင်ငံတွေ မတက်ရောက်ခဲ့
ဘာသာပြန် ဆောင်းပါးကဏ္ဍ
လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်နှစ်ရဲ့ အခုလိုကာလမှာ အာဆီယံအနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့တွေ့ဆုံပြီး အာဆီယံသဘောတူညီချက် (၅) ချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂၁ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလမှာ စစ်တပ်အနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ အစိုးရ ခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီးကို အာဏာသိမ်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အကြမ်းဖက်မှုကို အဆုံးသတ်ပြီး နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးကြရန် ဖော်ပြထားသော်လည်း စစ်ခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ အကောင်အထည်ဖော်လိုတဲ့ စိတ်ဆန္ဒမရှိပေ။
သဘောတူချက်အရ မဆိုင်းမတွ အကြမ်းဖက်မှုကို အဆုံးသတ်ရန်၊ အဖွဲ့အစည်းများအားလုံး ဆွေးနွေးရန်၊ ဒေသတွင်းအစုအဖွဲ့များမှ အထူးကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တွေဆုံဆွေးနွေးရန်၊ လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှု များကို အရှေ့တောင်အာရှ မဟာမိတ်နိုင်ငံများမှ ထောက်ပံ့ပေးရန်နှင့် မြန်မာပြည်ရှိ အဖွဲ့အစည်း အားလုံး နှင့်တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်ရန် အထူးကိုယ်စားလှယ်များမှ သွားရောက်တွေ့ဆုံသွားရန် တို့ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ သဘောတူညီကို အလေးစိုက်ခြင်းမရှိသလို၊ တတိုင်းပြည်လုံးတွင်လည်း နေရာအနှံ့စစ်မျက်နှာဖွင့်ပြီး ပြည်သူတွေကို တိုက်ခိုက်လျက်ရှိပါတယ်။ လက်ရှိအချိန်အထိ ပြည်သူ ၄၀၀၀ ကျော် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး ဖြစ်သလို၊ လူပေါင်း ၁၇၀၀၀ ကျော် ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရပါတယ်၊ ထောင်တွင်း နှိပ်စက်မှုကြောင့် လူပေါင်း ၁၅၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
အာဆီယံအနေနဲ့ လက်ရှိအချိန်အထိ သဘောညီချက် ငါးချက်ကိုသာ ဆက်လုပ်ဆုပ်ကိုင်ထားလျက်ရှိပါတယ်။ အာဆီယံအစည်းအဝေးတွေမှာ အာဏာသိမ်း စစ်အုပ်စုကို တက်ဖို့ ငြင်းဆန်တာကလွဲပြီး အခြားကိစ္စတွေကို ပြည်သူတွေတောင်းဆိုချက်ကို လိုက်လျောခြင်း အလွန် နည်းပါတယ်။
မတ်လအတွင်းကလည်း ထိုင်းနိုင်ငံအနေနဲံ နှစ်စဉ်ကျင်းပတဲ့ ဗျူဟာမြောက်ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်ဖြစ်တဲ့ Track 1.5 ကို အပြီးသတ်ကျင်းပခဲ့ပြိး စိတ်တူကိုယ်တူဖြစ်တဲ့ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တစ်စုကို ဖိတ်ခေါ်ပြီး ထည့်သွင်း ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် အာဏာရှင်နိုင်ငံတွေ ဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ဗီယက်နမ်အပါအဝင်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားရှေ့နှင့် ဂျပန်ကိုလည်း ဖိတ်ကြားခဲ့ပါတယ်။
မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်းက တက်ရောက်ဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့သလို၊ ထိုင်းအနေနဲ့ အခုလို စစ်အာဏာရှင်တွေကို တိုက်ရိုက်ဖိတ်ကြားဆွေးနွေးအပေါ် ဒေါသထွက်ကြောင်းနှင့်၂၀၂၃ ခုနှစ် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဌနေရာကို အင်ဒိုနီးရှားကို ပေးအပ်အပေါ် ငြင်းဆိုကြောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
၎င်းလုပ်ရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ထိုင်းအနေနဲ့ တောင်းပန်ခြင်းမရှိဘဲ Track 1.5 ဆွေးနွေးပွဲဟာ တရာဝင်အစိုးရသာမကဘဲ လုပ်နိုင်ကိုင်နိုင်စွမ်းရှိသူတွေကိုပါ ဖိတ်ကြားခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ဝဏ္ဏမောင်လွင်ကို ထိုအဓိပ္ပါယ်နှင့် ဖိတ်တာ ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဒီအပတ်တွင်းမှာ ကျင်းပတဲ့ ဒုတိယမြောက် Track 1.5 ဆွေးနွေးပွဲမှာ အိန္ဒိယက အိမ်ရှင်အနေနဲ့ ကျင်းပခဲ့ပြီး ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ဗီယက်နမ်နဲ့ တရုတ်တို့ တက်ရောက်ကြပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားက စောင့်ကြည့်သူအဖြစ် တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာစစ်အစိုးရကို နိုင်ငံတကာတရားဝင်အသိအမှတ်ပြုပေးနိုင်ရေးအတွက် နောက်ထပ်ကြိုးပမ်းတဲ့ လုပ်ရပ်တခုကတော့ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချူပ်ဟောင်း ဘန်ကီမွန်းက မြန်မာပြည်ကို လာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့ပြင် ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် အထူးကိုယ်စားလှယ်တွေကို နေပြည်တော်ကို စေလွှတ်ခဲ့ပြီး ဗိုလ်ချုပ် မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ ထိုလုပ်ရပ်ဟာ နိုင်ငံတကာက ဖယ်ကျဉ်ထားတဲ့ စစ်အစိုးရအပေါ် ပုံမှန်အတိုင်း ဆက်ဆံနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းချက်တရပ်ပင် ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေနဲ့ စစ်တပ်ကို လက်ခံဖို့ အလားအလာရှိသလားဆိုတဲ့ အြမငနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး မှန်းဆဖို့ ခက်ပါတယ်။
အိန္ဒိယအနေနဲ့ နာရန်ဒရာမိုဒီလက်မှာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းကျဆင်းသွားခဲ့တာပါတယ်။ အိန္ဒိယအနေနဲ့ မြန်မာ စစ်တပ်အနေနဲ့ တရုတနဲ့ ပိုမိုနီးစပ်သွားမှာ ကြောက်နေပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကလည်း ရိုဟင်ဂျာထောင်နဲ့ချီကို မြန်မာပြည်ပြန်ပို့နိုင်ရေးအတွက် ပုံမှန်အတိုင်း ဆက်ဆံရေး ပြန်ထိန်းသိမ်းထားချင်နေပါတယ်။ ထိုင်းကလည်း အရပ်သားအရေခြုံစစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ကျင့်သုံးနိုင်ရေးအတွက် ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ကျင်းပဖို့ စိုင်ပြင်နေပါတယ်။
တရုတ်အနေနဲ့ မြန်မာပြည်တွင်းမှာ လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ပိုးလမ်းမစီမံကိန်း၊ သဘာဝဓာတ်ငွေ့စတဲ့ စီမံကိန်းကြီးတွေကို ရပ်ဆိုင်းထားရပါတယ်။ တရုတ်အနေနဲ့ နေပြည်တော်နဲ့ ဆက်ဆံရေးဝေးကွာမှာ စိုးရိမ်တဲ့အတွက် NUG နဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကို ကူညီထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ပေါ် ERO တွေကို ဖိအားပေးလျက်ရှိပါတယ်။
မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့ လေကြောင်းအင်အားအလွန်အကျွံ အသုံးပြုပြီး အရပ်တွေအပေါ် တိုက်ခိုက်နေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ဗုံးသီးတွေ ထိုင်း၊ အိန္ဒိယနဲ့ ဘင်္လားနယ်ထဲ ကျရောက်ခဲ့ပေမဲ့ ထိုနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ အရေးယူပြောဆိုခြင်း မရှိတဲ့အပေါ် ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ရပ်တည်ချက်တွေကို သိနိုင်ပါတယ်။
စစ်တပ်အနေနဲ့ အရပ်သားတွေအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုပိုမိုများပြားလာသလို၊ မုဒိမ်းမှု၊ အိမ်ခြေမီးရှို့မှုတွေ ပိုမိုလုပ်ဆောင်လာပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ စစ်ရေးအတွက် ဘဏ္ဍာငွေ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။
စစ်တပ်အနေနဲ့ NUG ရဲ့ ဘဏ္ဍာငွေတွေကို ဖြတ်တောက်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။ ဒါ့ပြင် မှတ်ပုံမတင်တဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိအချိန်အထိ NLD ပါတီဝင် ၁၂၀၀ ကျော်ကို ထောင်ချထားခဲ့သလို ပါတီဝင်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော်ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကိုလည်း သိမ်းဆည်းခဲ့ပါတယ်။
တချိန်တည်းမှာလည်း စစ်တပ်က NUGနဲ့ ERO ကို ခွာပြဲဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိပါတယ်။ လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းမှာ သူတို့အသာစီးရနေတယ်လို့ စစ်အုပ်စုက ယုံကြည်ထားကြပါတယ်။ ဒါ့ပြင် မည်သည့်ပြည်ပနိုင်ငံရဲ့ ထောက်ခံမှုမဆို ၎င်းတို့ ပန်းတိုင်အတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေမယ်လို့ ယုံကြည်ထားကြပါတယ်။
Zachary Abuza ရေးသားပြီး Benarnews ရဲ့ Website စာမျက်နှာမှာ ဖော်ပြထားတဲ့ Myanmar, neighbors including Thailand hold Track 1.5 dialogue without ASEAN members ကို ကံ့ကော်ဖြူ ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆို ထားပါတယ်။
ဆောင်းပါး မူရင်းလင့်ခ် –
https://www.benarnews.org/english/commentaries/new-dialogues-04272023145123.html
Zachary Abuza is a professor at the National War College in Washington and an adjunct at Georgetown University. The views expressed here are his own and do not reflect the position of the U.S. Department of Defense, the National War College, Georgetown University, or BenarNews.
