ကချင် Sub-State
– မောင်မောင်စိုး
ကချင် sub-state ဆိုသည်နှင့်ပတ်သက်၍ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်အမျိုးမျိုးကို မြင်တွေ့ကြားသိနေရသည်။ ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ လေ့လာမှတ်သားမိသမျှနှင့် မိမိ၏အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို ဖေါ်ပြလိုပါသည်။ မိမိအမြင်နှင့်မတူဘဲ လွတ်လပ်စွာကွဲလွဲနိုင်ပါသည်။
ပထမ ဦးစွာ ကချင် sub-state ဆိုသည်မှာ တကယ်ရှိခဲ့သလောဟူသည့်အချက်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ အမှန်တကယ်ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုရပါမည်။
ကချင် sub-state ဆိုသည်မှာ ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် သိန္နီစောဘွား စဝ်ဟုန်ဖ နှင့် ကချင်ဒူဝါများကြား လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော ပဋိညာဏ်စာချုပ်အရ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုစာချုပ်အား
သိန္နီစော်ဘွားဖက်မှ
-သိန္နီစော်ဘွား စဝ်ဟုန်ဖ၊
-အိမ်ရှေ့စံ သိန္နီစော်ဘွား၏ညီ စဝ်မွန်ဖနှင့်
-အမတ်ချုပ် ခွန်အုံးကြာတို့ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး
ကချင်စော်ဘွားများဖက်မှ
-ကပ်နာဒူဝါအယ်လ်ခွန်ဆိုင်း
-ဟော်ဝါးဒူဝါခွန်ဖုန်း
-နမ့်ချက်ဒူဝါ အမ်နော်ဆိုင်း
-ပေါင်ရောင်လူငယ်ဥက္ကဌ ဆရာဇက်လခန်းတို့ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးကြသည်။
ပေါင်ရောင်ဆိုသည်မှာ ကချင်ကို ထိုစဉ်က ကချင်စကားဖြင့်ခေါ်ဝေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ယခုတော့ ဝင်ပေါင်ဟု ပြောင်းလဲသုံးစွဲကြသည်။ ပေါင်ရောင်လူငယ်ဥက္ကဌသည် အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်း၊ လူထုအဖွဲ့အစည်းကိုယ်စားလည်အဖြစ် ပါဝင်ခြင်းဖြစ်ပုံရပါသည်။
ဒုတိယအချက်အနေနှင့် ထိုစဉ်က ရှမ်းမြောက်တွင်
၁။ သိန္နီစော်ဘွား
၂။ မိုင်းရယ်စော်ဘွား
၃။ သီပေါစော်ဘွား
၄။ နမ့်စမ်စော်ဘွားနှင့်
၅။ မိုးမိတ်စော်ဘွား ဟူ၍ စော်ဘွားနယ် ၅ နယ်ရှိသည်။
ရှမ်းမြောက်ရှိ စော်ဘွားနယ် ၅ ခုအနက် သိန္နီစော်ဘွားနယ်က အကျယ်ဆုံးဖြစ်သည်။ ကချင်ဒူဝါများသည် သိန္နီစော်ဘွားလက်အောက်ခံနယ်မြေထဲမှဖြစ်သည်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်တို့ကို ရွတ်ရွတ်ချွံချွံတိုက် ခိုက်ခဲ့သော ကချင်ဒူဝါများနှင့် ကချင်လူမျိုးများအား သိန္နီစော်ဘွားက ဂုဏ်ပြုပြီး ကချင်စော်ဘွားများ sub-state အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခါကချင်ဒူဝါများ၏ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ၊ အခွန်ကောက်ခံခွင့်အာဏာကို မြှင့်တင်ပေးသည့်သဘောဟု လေ့လာ၍ရသည်။
တတိယအချက်အနေနှင့် state ကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ state ကို မြန်မာဘာသာဖြင့် နိုင်ငံတော်ဟု၎င်း၊ ပြည်နယ်ဟု၎င်း သက် ဆိုင်ရာ အနက်နှင့်တွဲ၍ ပြန်ဆိုလေ့ရှိပါသည်။
သို့သော် ဤနေရာတွင် ကချင် sub-state ဟုဆိုရာ၌ နိုင်ငံတော်ဟု၎င်း၊ ပြည်နယ်ဟု၎င်း အနက် ကောက်ယူပြန်ဆို၍ မရဟုယူဆပါသည်။
ဤနေရာတွင် sub-state သည် Shan Federated States မှ လာသည်ကို တွေ့ရသည်။ စောဘွားနယ်ဟု အနက်ကောက်ရမည်ဟု ယူဆပါသည်။
လက်တွေ့တွင်လည်း ထိုကာလက သိန္နီစော်ဘွားသည် စော်ဘွားအာဏာ၊လုပ်ပိုင်ခွင့်အရ ၎င်း၏နယ်မြေထဲတွင်သာ လုပ်ပိုင် ခွင့်ရှိသည်ဖြစ်ရာ ရှမ်းမြောက်ရှိအခြား စော်ဘွားများ၏ နယ်ပယ်များကို စီရင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်မရှိပေ။
သို့ဖြစ်ရာ ကချင် sub-stateသည် သိန္နီစော်ဘွားနယ်မြေခွဲဟု ကောက်ယူရမည်ဟုယူဆပါသည်။ ရှမ်းပြည်ထဲမှ ကချင်ပြည်နယ်ခွဲဟု အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူ၍ မရနိုင်ပါ။
စတုထ္ထအချက်အနေနှင့် စော်ဘွားများသည် ၁၉၅၉ ခုနှစ် အာဏာစွန့်ခဲ့ရသည်ဖြစ်ရာ လက်ရှိကာလတွင် သိန္နီစော်ဘွား၏ ပဋိညာဏ်သည် တရား ဝင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ မေးခွန်းပေါ်လာသည်။
သို့ဖြစ်ရာ ကချင် sub-stateဆိုသည်မှာ သိန္နီစော်ဘွားနယ်မြေခွဲအဖြစ် အမှန်တကယ်တည်ရှိခဲ့သည်မှာသမိုင်းအရ ဖြစ်ရပ်မှန်ဖြစ်သည်။
သို့သော် စော်ဘွားများ အာဏာစွန့်ရပြီးနောက်ပိုင်း တရားဝင်မှုသည်သာ မေးခွန်းဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင် ကချင် sub-state အား ရှမ်းပြည်နယ်၏ ကချင်ပြည်နယ်ခွဲဟု အဓိပ္ပါယ်ကောက်ယူ၍မရဟု တွေ့ရပါသည်။
အဘယ်ကြောင့် သိန္နီစော်ဘွား၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်၊စီရင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် အပြင်ဖက်သို့ ရောက်နေ၍ ဖြစ်သည်။ တဖက်ကလည်း သိန္နီစော် ဘွားနယ်အတွင်း ကချင်ဒူဝါများ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနယ်ပယ်များရှိခဲ့သည်ကလည်း ငြင်းပယ်၍မရနိုင်ပါ။
ပဉ္စမအချက်အနေနှင့် စော်ဘွားစနစ်ဖျက်သိမ်းခံရသည့်အပြင် ရှမ်းမြောက်တွင် စစ်ပွဲများ အမြဲမပြတ်ဖြစ်ပွါးနေရာ ထိမ်းချုပ်နယ်မြေများ သည်လည်း အပြောင်းအလဲများစွာရှိသည်။ ထို့ပြင် ရှမ်းမြောက်တွင် ကချင်လူဦးရေလျော့ကျနေသည်။
၁၉၄၇ ခုနှစ် အင်္ဂလိပ်အစိုးရမှတ်တမ်းများအရ ရှမ်းမြောက်တွင် ကချင်လူဦးရေ တသိန်းခန့်ရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။ လက်ရှိလူဦးရေတိုးနှုံးအရ ရှမ်းမြောက်တွင် ကချင်လူဦးရေ ၃ သိန်းခန့်ရှိရမည်ဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ကချင်လူဦးရေတသိန်းခန့်သာရှိသည်ကိုတွေ့ရသည်။
အကြောင်းမှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီးမှစပြီး ရှမ်းမြောက်မှ ကချင်များ ကချင်ပြည်နယ်သို့ စတင်ရွှေ့ပြောင်းကြသည်။
အထူးသဖြင့် ၁၉၆၈ မှ ၁၉၇၆ ခုနှစ်ထိ ၈ နှစ်အတွင်း ဗကပ၊ ကေအိုင်အေနှင့် မဆလ အစိုးရတပ်များအကြား သုံးပွင့်ဆိုင် ပြင်းထန်စွာတိုက်ပွဲများဖြစ်ပွါးပြီး ကချင်ကြေးရေတတ်များက အောက်ပြည်မြို့ကြီးပြကြီးများသို့ ရွှေ့ပြောင်းကြသည်။
မုန်းကိုးဒူဝါ၊ ဖေါင်းဆိုင်ဒူဝါ၊ မုန်းဟောင်ဒူဝါအမျိုးအနွယ်များကို ရန်ကုန်တွင် တွေ့ရနိုင်သည်။ ကျန်အများစုကတော့ ကချင် ပြည်နယ်သို့ ရွှေ့ပြောင်းကြသည်။
အချို့က မူစယ်၊ကွတ်ခိုင်၊နန့်ဖတ်ကာ၊လားရှိုးမြို့များသို့ ရွှေ့ပြောင်းကြရာ ကျေးလက်တောင်ပေါ်နေ ကချင်လူဦးရေ ကျဆင်းခဲ့သည်။
သို့ဖြစ်ရာ ကချင် sub-state ဆိုသည်နှင့်ပတ်၍ မိမိလိုရာ ဆွဲ၍ ပုံဖေါ်ချဉ်းကပ်ခြင်းမပြုဘဲ အမှန်တကယ်တည်ရှိခဲ့သော သမိုင်းကြောင်းအားအသိအမှတ်ပြုခြင်း၊ ပြောင်းလဲလာနေသော မြေပြင်အခြေအနေနှင့် ပေါင်း စပ်သုံးသပ်ခြင်းတို့ပြုလုပ်မှသာ မှန်မှန်ကန်ကန် ဆုံးဖြတ်သုံးသပ်နိုင်ပေလိမ့်မည်။
မှတ်ချက်။ ။
– သိန္နီစော်ဘွား ဟော်မှ မှတ်တမ်းမှတ်ရာများကို ရှာဖွေရရှိနိုင်ပါက ပို၍ကောင်းမွန်သည့် သမိုင်းဖြစ်ရပ်များကို ဖေါ်ထုတ်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။
-လွတ်လပ်စွာ ကွဲလွဲနိုင်ပါသည်။