ပြည်သူ့ ဦးဆောင်မှု တော်လှန်ရေးက အလုပ်ဖြစ်နိုင်မလား

ပြည်သူ့ ဦးဆောင်မှု တော်လှန်ရေးက အလုပ်ဖြစ်နိုင်မလား

နွေဦးတမန်တော် (သူ့အတွေးသူ့အမြင်)

မြန်မာ့တော်လှန်ရေးဟာ သပွတ်အူထပ်ရှုပ်ထွေးတဲ့ တော်လှန်ရေးဖြစ်စဉ်ဖြစ်ပါတယ်။ လာရာ လားရာမတူတဲ့ တစ်ပြည်တည်းသားပြည်သူတွေနဲ့ စုပေါင်းတော်လှန်နေချိန်မှာ အားလုံးက ဆုံးဖြတ်ပြီး အားလုံးကို လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးထားတဲ့ ပြည်သူ့ဦဆောင်တော်လှန်ရေးဟာ အလုပ်ဖြစ်နိုင်မလားဆိုတာ ပြန်လည် ဆန်းစစ်ဖို့ အချိန်တန်နေပါပြီ။

နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ မဲမသမာမှုကို အစပြုပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် ပြန်လည် တုံ့ပြန်တဲ့ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးကြီးတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ ပထမဆုံး ဆန်းစစ်ချက်ဟာ မြန်မာပြည်သူတွေအနေနဲ့ တော်လှန်ရေး၊ နိုင်ငံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လောက်အထိ အသိပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီလဲ ဆိုတာကိုပါ။ အလွန်တွေးတောစရာကောင်းပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ ၂၀၁၀ ခုနှစ် မတိုင်ခင်မှာ နိုင်ငံရေးဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ထုတ်ပြောရုံနဲ့ ထောင်သွင်း အကျဉ်းချခဲ့တာတွေကြောင့် မြန်မာ့ပြည်သူတွေနဲ့ နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ အလှမ်းကွာခဲ့ပါတယ်။

ထို့အပြင် မြန်မာ့ပညာရေးစနစ်ကြောင့် အသိပညာရှာဖွေမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အဆိုးမြင်တဲ့ အတွေးတွေ မြောက်မြားစွာရှိပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့်- လူငယ်အများစုဟာ ဘွဲ့ရပေမဲ့ ပညာရပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နားလည်မှုအပြည့်မရှိသလို၊ ဒဿနဗေဒ၊ ယုတ္တိဗေဒလို ဘာသာရပ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အလွန်အမြင်ကျဉ်းပါတယ်။

နိုင်ငံရေးသိပ္ပံကို ကျောင်းမှာ တရားဝင်သင်ကြားတာ ငါးနှစ်တောင် မပြည့်သေးပါဘူး။ ဆိုလိုတာက မြန်မာပြည်သူတွေဟာ နိုင်ငံရေးထဲ ပါဝင်မှုဟာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲဆွယ်၊ မဲထည့်ခြင်းထက် အများကြီး မပိုနေသေးပါဘူး။ ထိုအချိန်မှာ အာဏာသိမ်းမှုဟာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကို ဇောက်ထိုးဖြစ်စေပါတယ်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဟာ လက်ခံသင့်တဲ့ အနေအထားရှိမရှိ နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းကြားမှာ အငြင်းပွားလို့ကောင်းနေတုန်းအချိန်မှာ အာဏာသိမ်းလိုက်တာဟာ ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုနဲ့ အသားမကျ သေးတဲ့ တိုင်းပြည်နဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် အတော်ဆိုးရွားစေခဲ့ပါတယ်။

အာဏာသိမ်းမှုဟာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ လက်မခံသင့်တော့တဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်တယ်လို့ မြင်ပြီး လူငယ်တွေ အများစု ပါဝင်တဲ့ လူထုကြီး လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြခဲ့ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းတာလား၊ အာဏာထိန်း ထားတာလား အငြင်းပွားနေကြစဉ်မှာဘဲ စစ်တပ်က သပိတ်တွေကို အကြမ်းဖက် နှိမ်နှင်းဖြိုခွဲမှုဟာ တော်လှန်ရေးကို အလှည့်အပြောင်းဖြစ်စေပါတယ်။

လူအားလုံးက မီးရထားစစ်ခေါင်းတွေပါဆိုတဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ စကားဟာ နိုင်ငံရေး မပါးနပ်သေးတဲ့ လူငယ်တွေကို နိုင်ငံရေးအသိနဲ့ လုပ်ရပ်အပေါ် ထင်ယောင်ထင်မှားမှုများစွာကို ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။

ထို့ဂယက်ဟာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအထိ ရောက်ရှိလာပြီး လူစုငယ်လေးများနဲ့ နိုင်ငံရေး မကျေနပ်မှုကို အခြေခံဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ဒေသခံလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ပေါင်းများစွာ ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။ ဤသည်မှာ လက်ရှိ နွေဦးတော်လှန်ရေး ဖြစ်တည်မှုကို အစပျိုးခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

လက်ရှိ နွေဦးတော်လှန်ရေးရဲ့ အခြေအနေကို  ပြန်လည်ဆန်းစစ် ကြည့်ရမယ်ဆိုလျှင် –

(၁) တော်လှန်ရေး ဦးဆောင်နိုင်မှု

မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေးအရ ထိရှလွယ်သော၊ ဆင်းရဲမွဲတေပြီး ပညာတတ်နှုန်းနိမ့်သော၊ ရောဂါဘယ ထူပြောပြီး ရာဇဝတ်မှုအလွန်များပြားပါတယ်။ ဘိန်းနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါး ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ် သလို သုံးစွဲမှု မြင့်မားသော တိုင်းပြည်ဖြစ်ပါတယ်။

ထို့ပြင် ပြည်တွင်းစစ်ကြီး အနှစ် (၇၀) ကျော် ဖြစ်ပွားခဲ့ပေမဲ့ မြို့နေလူတန်းစားတို့ အနေဖြင့် ထိုပြည်တွင်းစစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အလွန်တရာ အသိအပေါက်နည်းပါတယ်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးပြဿနာအပေါ် ရှုမြင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး နေရာဒေသနှင့် လူမျိုးမတူညီမှုအပေါ်အခြေခံပြီး အလွန်တရာ ကွာခြားသလို ထိရှလွယ်သော အနေအထားတွင် ရှိပါတယ်။

အဆိုးဆုံးအနေဖြင့် မြန်မာပြည်သည် တစ်ပြည်တည်းသား (သို့မဟုတ်) ပြည်ထောင်စု စိတ်ဓာတ်ကို မတည်ဆောက်နိုင်သေးပေ။ 

လက်ရှိနွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်နေသော အင်အားစုများအသီးသီးတွင် မတူညီသော ခံယူချက်များကို မြင်တွေ့ရပါတယ်။ အကြမ်းမျဉ်းအရ ပြန်လည်စုစည်းကြည့်မည်ဆိုလျှင် (၁) စုရွေးလွတ်အတွက် တော်လှန်ခြင်း၊ (၂) မင်းအောင်လှိုင်စစ်တပ်အမြစ်ပြုတ်ရေးအတွက် တော်လှန်ခြင်း၊ (၃) စစ်တပ်အကြပ် ရိုက်ချိန်နှင့် အံကိုက်ပြီး အမျိုးသားတော်လှန်ရေးကို အရှိန်မြှင့်တင်ကာ တော်လှန်ခြင်း၊ (၄) ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီတည်ဆောက်နိုင်ရေးအတွက်တော်လှန်ခြင်း စသည်ဖြင့် ပန်းတိုင်ပေါင်းစုံနှင့် တစ်ယောက် တစ်လက် တစ်ရွာတစ်ပုဒ်ဆန်း တော်လှန်ရေးကိုလည်း တွေ့မြင်ရပါတယ်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆိုသော် ပန်းတိုင်ကို မစုစည်းနိုင်ဘဲ တော်လှန်ရေးကို ဦးဆောင်ဖို့အလွန်ခက်ခဲသလို ပန်းတိုင်းရှင်းလင်းသည့်တိုင်အောင် ရှင်းလင်းပြတ်သားသော တော်လှန်ရေးလမ်းစဉ်ကိုရေးဆွဲပြီး ခိုင်မာ ထက်မြက်သောတော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင်တွေ အလွန်တရာအရေးတကြီးလိုအပ်နေပါတယ်။

(၂) ပြည်သူများပါဝင်မှု

နွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်သော ပြည်သူ့အင်အားဟာ အလွန်အားရစရာကောင်းလွန်းလှပါတယ်။ ပါဝင်နေသော ပြည်သူများကို အလွှာခွဲကြည့်မယ်ဆိုပါလျှင် (၁) တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင်မှု၏ အမိန့်ပေးစနစ်အောက်တွင် တိကျစွာနာခံတိုက်ပွဲဝင်နေသူများ (၂) တော်လှန်ရေးယုံကြည်ချက်ကို အခြေခံသော်လည်း ကိုယ်နည်းကိုယ့်ဟန် ကိုယ်လမ်းကြောင်းနှင့် တိုက်ပွဲဝင်နေသူများ၊ (၃) တော်လှန်ရေးကို တဘက်တလမ်းမှာ အားဖြည့်ကူညီနေသူများ၊ (၄) တော်လှန်ရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး နှုတ်၏စောင်မခြင်းဖြင့် အားဖြည့်ကူညီနေသူများ ဆိုပြီး မြင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။

တင်းပြည့်ကျပ်ပြည့် ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအင်အားကို ရရှိနိုင်ဖို့အတွက် တော်လှန်ရေး ခေါင်းဆောင်မှု အောက်တွင် အမိန့်စနစ်အတိုင်း တိကျစွာ တိုက်ပွဲဝင်တော်လှန်ဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။ ငါ့လှေငါထိုး နေသ၍ တော်လှန်ရေးဦးဆောင်မှုထက် မိမိလမ်းကြောင်းနဲ့ တစွတ်ထိုးဆန်နေမယ်ဆိုရင် သူတလူ ငါတမင်းတော်လှန်ရေးထက် ပိုတဲ့ ရလဒ်ရနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

(၃) မဟာမိတ်များနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နိုင်မှု

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရဟာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲရဲ့ ရလဒ်ကနေ နိုင်ငံရေးလိုအပ်ချက်အရ ထွက်ပေါ်လာသော တော်လှန်ရေးအစိုးရတစ်ရပ်ဖြစ်တာကြောင့် လိုအပ်ချက်ပေါင်းများစွာ ရှိသည်ကို လက်ခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုအထဲတွင် စစ်ရေးဦးဆောင်မှုသည် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအတွက် အကြီးဆုံး စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်သည်ကိုလည်း မငြင်းပယ်နိုင်ပေ။

နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးကို ဗဟိုပြုပြီး အခြားတော်လှန်ရေး နည်းလမ်း ပေါင်းများစွာနှင့် စစ်အာဏာရှင်ကို တော်လှန်နေတဲ့ လုပ်ရပ်ဖြစ်တာကြောင့် တော်လှန်ရေး မဟာဗျူဟာ ရေးဆွဲရာတွင် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးရာမှာ ကျွမ်းကျင်တဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများရဲ့ အကြံပေးဦးဆောင်မှုကို လက်ခံရယူဖို့ အထူးအရေးကြီးပါတယ်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်မြင်ခြင်းသော့ချက်သည် မဟာမိတ် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မှုပင် ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မှသာ အားလုံး လိုလားသော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုကြီးကို တည်ဆောက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

(၄) တော်လှန်ရေးအရှိန်ထိန်းနိုင်မှုနှင့် တော်လှန်ရေး စိန်ခေါ်ချက်များကို ဖြေရှင်းနိုင်မှု

တော်လှန်ရေးတစ်ခု ပန်းတိုင်မရောက်မချင်း ငွေကုန်လူပန်းမဖြစ်ရအောင် အရေးကြီးသော အချက်မှာ ပန်းတိုင်ကိုအရောက်လှမ်းနိုင်မဲ့ မဟာဗျူဟာကို ရေးဆွဲပြီး စီမံခန့်ခွဲအလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးကြီး ခေါင်းကြီးသလောက် ဖင်မရှူးစေဖို့ တော်လှန်ရေးစိန်ခေါ်ချက်များကို အချိန်နှင့် တပြေးညီ ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အတွက် ရင့်ကျက်တည်ငြိမ်သော တော်လှန်ရေးဦးဆောင်မှုကို အရေးပေါ်လိုအပ်နေပါတယ်။

(၅) တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများကို တုံ့ပြန်နိုင်မှု

၂၀၂၃ ခုနှစ်ရဲ့ တော်လှန်ရေးအလှည့်အပြောင်းတွေထဲမှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ တော်လှန်ရေးပုံဖျက်မှု လုပ်ရပ်နဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ အတုအယောင်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီတည်ဆောက်ရေးလမ်းကြောင်းကို ပြန်လည်တုံ့ပြန် ချေဖျက်နိုင်ဖို့ အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ စစ်ကောင်စီက ပြုလုပ်ဖို့ လျာထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို ဘယ်လိုနည်းလမ်းတွေနဲ့ ပြန်လည် ချေဖျက်နိုင်မလဲ၊ ရွေးကောက်ပွဲရဲ့ Legitimacy ဟာ ဘာကြောင့် ပြည်သူတွေကို ကိုယ်စားမပြု နိုင်တာလဲ၊ နိုင်ငံရေးအရ တရားမဝင်တာလဲဆိုတာအတွက် အထူးပြင်ဆင်ဖို့လိုပါတယ်။  

အချုပ်အားဖြင့် ပြန်လည်ကောက်ချက်ချရသော် နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်မြင်မှုဟာ လုံးလုံးလျားလျား မဟုတ်သည့်တိုင်အောင် တော်လှန်ရေးဦးဆောင်သူတွေအပေါ် အထူးမူတည်ကြောင်း နှင့် ပြည်သူတိုင်း မိမိနည်း မိမိဟန်နဲ့ တော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်ရုံဖြင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးကို အောင်မြင်နိုင်မှာ မဟုတ်ကြောင်း၊ အခန့်မသင့်ပါက ပိုမိုဆိုးရွားသော အခြေအနေဆိုးနှင့် ကြုံကြိုက်ရနိုင်ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ပြည်သူတွေ အနေနှင့် တိကျသော တော်လှန်ရေးဦးဆောင်မှုအောက်မှာသာ အာဏာရှင်စနစ်ကို တိုက်ခိုက်ခြင်း ဖြင့် တော်လှန်ရေးကို အင်ပြည့်အားပြည့် ပါဝင်ပေးကြဖို့ နိုးဆော်ချင်ပါတယ်။

ပြည်သူတွေရဲ့ အင်အားအရှိန်ကို လမ်းမှန်ရာကို ထိန်းသိမ်းပေးနိုင်တဲ့ တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင်မှုကို အထူးတလည် တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်ပါကြောင်းလည်း ထပ်ဆင့် နိုးဆော်လိုက်ရပါတယ်။