ကၽြန္ေတာ္တို႔၏ႏိုင္ငံတြင္ လြတ္လပ္ေရးမရမီက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ႀကိဳတင္ေရးဆြဲခဲ့ေသာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒ၊ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီက ၁၉၇၄ ခုႏွစတြင္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္ တပ္မေတာ္အစိုးရမွ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဟူ၍ အေျခခံဥပေဒ သံုးႀကိမ္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့ေၾကာင္း အားလံုးသိၾကၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ျပည္သူတို႔ အမွတ္တမဲ့ျဖစ္ေနသည့္ အခ်က္တစ္ရပ္မွာ ထိုဥပေဒသံုးခုစလံုးကို ျပင္ဆင္ခဲ့သည့္ အခ်က္တစ္စံုတစ္ရာ တစ္ႀကိမ္တစ္ခါမွ် မရွိခဲ့ဘဲ ၁၉၄၇ ႏွင့္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဥပေဒမ်ားကို အၿပီးအပိုင္ ရပ္စဲဖ်က္သိမ္းခဲ့ျခင္းသာရွိေၾကာင္း သတိမူမိၾကဖို႔ျဖစ္ပါသည္။
အိႏၵိယႏိုင္ငံ ေလ့လာေရးခရီးစဥ္တစ္ခုမွ ေမးျမန္းသိရွိခဲ့ရသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္အရ၊ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ျပ႒ာန္းအတည္ျပဳခဲ့ေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို စာေရးသူတို႔ ထိုႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း(၇၀)နီးပါးအတြင္း ဖ်က္သိမ္းရပ္စဲခဲ့ဖူးျခင္းမရွိဘဲ (၁၀၃)ႀကိမ္တိတိ ျပင္ဆင္ခဲ့ၿပီးေၾကာင္း ေလ့လာ သိရွိရပါသည္။ လိုအပ္လွ်င္ လိုအပ္သလို ျပင္ဆင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး အေျခခံဥပေဒကို ျပဳလြယ္ျပင္လြယ္ေအာင္ ေရးဆြဲ ျပ႒ာန္းခဲ့သည့္ သေဘာျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္ရပါသည္။ ယခုအခါ မိမိတို႔၏ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အေျခခံဥပေဒကို ဖ်က္သိမ္း ရန္၊ ျပင္ဆင္ရန္ တင္ျပအဆိုျပဳ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးလာၾကသည္မ်ားရွိပါသည္။ အတည္ျပဳ ျပ႒ာန္းၿပီးေသာ ဥပေဒတစ္ ရပ္ကို ျပင္ဆင္ရန္ (သို႔မဟုတ္) ဖ်က္သိမ္းရန္ဟူသည့္ကိစၥတြင္ ထိုဥပေဒသည္ တကယ္တန္း ဖ်က္သိမ္းရန္ (သုိ႔မ ဟုတ္) ျပင္ဆင္ရန္ လိုအပ္ မလိုအပ္သည္ကို ေလ့လာဆန္းစစ္ရပါမည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ကတိကဝတ္တစ္ခုတည္း ေၾကာင့္သာမဟုတ္မူဘဲ အမွန္တကယ္ျပင္ဆင္ရန္ (သို႔မဟုတ္) ဖ်က္သိမ္းရန္ လိုအပ္ျခင္းေၾကာင့္သာလွ်င္ ျဖစ္ရပါ မည္။
ရပ္စဲဖ်က္သိမ္းၿပီးခဲ့ေသာ ၁၉၄၇ႏွင့္၁၉၇၄ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမ်ားႏွင့္ အသက္ဝင္ဆဲ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအ ေျခခံ ဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားသည္ တိုင္းရင္းသားတို႔အတြက္ အခြင့္အေရး ဘယ္မွ်ရွိ၍ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားပါဝင္ေနသည္ကို သမိုင္းျဖစ္ရမ္မ်ားအား ျပန္ေျပာင္း ေစာင္းငဲ့ၾကည့္ရင္း သံုးသပ္တင္ျပလုိပါသည္။
ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရရွိရန္အတြက္ ဘိလပ္(လန္ဒန္)သို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း သြားေရာက္ေဆြးေႏြး ေသာအခါ “ေအာင္ဆန္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ကိုယ္စားလွယ္မဟုတ္” ဟူေသာ ေၾကးနန္းတစ္ေစာင္ကို ရွမ္းေစာ္ဘြား မ်ားက အဂၤလိပ္အစိုးရထံရိုက္ပို႔လိုက္သျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခမ်ာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ၿပီး အတူတကြ လြတ္လပ္ ေရးရရွိေအာင္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ေရး ျပန္လည္ လံုးပမ္းခဲ့ရပါသည္။
ခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္ပံုစနစ္ (Divide and Rule)အရ အဂၤလိပ္တို႔က ၄င္းတို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဥပေဒ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ခြဲျခားအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ကခ်င္ျပည္ေထာင္ကို ၁၈၉၄ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ “ကခ်င္ေတာင္တန္း ေဒသ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု စည္းမ်ဥ္းဥပေဒ” (1894- Kachin Hills Regulation)ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ခ်င္းျပည္ေထာင္ကို ၁၈၉၆ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ “ခ်င္းေတာင္တန္းေဒသ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုစည္းမ်ဥ္း” (1896- Chin Hills Regulation) ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဖက္ဒရယ္ရွမ္းျပည္ေထာင္စုကို ၁၉၂၂ခုႏွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ျပ႒ာန္းခဲ့သည့္ “ဖက္ဒရယ္ ရွမ္းျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုစည္းမ်ဥ္း” 1922-Federal Shan State Act)ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၃၅ခုႏွစ္တြင္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းၿပီး၁၉၃၇ခုႏွစ္၌ စတင္က်င့္သံုးခဲ့သည့္ “ဗမာျပည္အက္ဥပေဒ” (1935-Burma Act)ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ဗမာျပည္ေထာင္ (Burma Proper or Ministerial Burma)ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ သီးျခားလြတ္လပ္လွ်က္ သီးျခားအေျခ ခံဥပေဒျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ျပည္ေထာင္ (၄)ခု ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရႏွင့္ မင္းတုန္းမင္းတုိ႔၏ သေဘာတူ ညီခ်က္အရ လြတ္လပ္ေသာျပည္ေထာင္အျဖစ္ ၁၈၇၅ ခုႏွစ္တြင္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းခံခဲ့ရေသာ ကရင္နီ (ဝါ) ကယား ျပည္ေထာင္သည္ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္ေထာင္စုအဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္လာပါသည္။ ျပည္ေထာင္စု စတင္ဖြဲ႕စည္းစဥ္က အေရးအႀကီးဆံုး အေျခခံမူတစ္ရပ္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးအသီးသီးသည္ အသစ္ဖြဲ႕စည္းမည့္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ မိမိ၏ဆႏၵအရသာ ပါဝင္ႏိုင္သည့္ (Voluntary Association)ဟူေသာ အခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ မန္းေန ျပည္ေတာ္အပါအဝင္ ေအာက္ျမန္မာျပည္တစ္ခုလံုးကို ျမန္မာျပည္မ (Burma Proper)အေနျဖင့္ အဂၤလိပ္တို႔ စီမံအုပ္ ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာျပည္မထဲတြင္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုႀကီးမ်ားျဖစ္သည့္ ကရင္၊ရခိုင္၊မြန္ တို႔ပါဝင္ေနၿပီး ထိုတိုင္းရင္း သားမ်ားကို ဗမာတို႔ႏွင့္ေရာ၍ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ရာ ထိုစဥ္က သီးျခားကရင္ျပည္နယ္ အလြန္႔အလြန္အလိုရွိခဲ့ေသာ ကရင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအဖို႔ ျပႆနာႀကီးတစ္ရပ္ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ညွိႏႈိင္းစည္းရံုးမႈအရ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း တိုင္းရင္းသားမ်ားက လက္မွတ္ထိုးရန္လက္ခံလာခ်ိန္၌ ရခုိင္တိုင္းရင္းသား ကိုယ္စားလွယ္ ဦးေအာင္ဇံေဝက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ရခိုင္ျပည္အေရးစဥ္းစားေပးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ေသာ္လည္း ရခိုင္ျပည္ပါဝင္ေသာ ဗမာအေရးထက္ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ခ်င္းတို႔ ၏အေရးတို႔က ပို၍အေရးႀကီးေၾကာင္း ျပန္ေျပာသျဖင့္ ရခိုင္ကိုယ္စားလွယ္က နားလည္မႈေပးခဲ့ရသည္ဟု ေလ့လာသိ ရွိရပါသည္။ ကရင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအဖို႔လည္း ထိုစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုပြဲသို႔ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္မဟုတ္ဘဲ ေလ့လာသူ ေလးဦးတက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့ေၾကာင္း၊ ေလ့လာသူမ်ားမွာ ေစာစိုင္းေခ၊ ဦးလွေဖ၊ ေစာခ်စ္တီး၊ ေစာဝီရီေက်ာ္တို႔ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သို႔ေသာ္ အေရာက္ေနာက္က်၍ မည္သည့္အေၾကာင္းအရာကိုမွ် ဂဂဏဏ မသိရွိခဲ့ရေၾကာင္းႏွင့္ ထိုစဥ္ က ကရင္အဖြဲ႕အစည္းႀကီးျဖစ္သည့္ KNUကလဲ ပင္လံုစာခ်ဳပ္ကို သေဘာမတူခဲ့ေၾကာင္း သိရွိခဲ့ရပါသည္။ ႏိုင္ငံေရး အရ တန္းတူခြင့္ (Political Equality) ကို ၁၉၄၇ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ(၇)ရက္ေန႔တြင္ ခ်င္း၊ ကခ်င္ႏွင့္ ရွမ္းေခါင္း ေဆာင္မ်ားက ေတာင္းဆိုခဲ့ၿပီး ဒီမိုကေရစီအရ ဗမာမ်ားႏွင့္ တန္းတူ အခြင့္အေရးေပးရန္ သေဘာတူညီမႈ ရယူခဲ့သည္။
သမိုင္းကိုေလ့လာသူမ်ား သိရွိၾကမည္ျဖစ္ပါသည္။ တိုင္းရင္းသားမ်ားက ဗမာႏွင့္ပူးေပါင္းၿပီး လြတ္လပ္ေရး ရယူဖို႔ ညွိႏႈိင္းၾကရာ၌ ရွမ္းေစာ္ဘြား စပ္ေရႊသိုက္က “မိမိတို႔ အဂၤလိပ္ကၽြန္ဘဝက လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္တစ္ဖန္ ဗမာကၽြန္ မျဖစ္လိုေၾကာင္း” ကိုလည္းေကာင္း၊ ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္ ဆမားဒူးဝါးဆင္ဝါးေနာင္ကလည္း “ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရဲ႕ ဗမာေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ကိုင္တြယ္ႏိုင္ရဲ႕လား” ဟူသည့္ေမးခြန္းကိုလည္းေကာင္း၊ ေျပာဆိုေမး ျမန္းခဲ့ၾကပါသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ျပန္လည္ေျပာၾကားရာ၌ “တိုင္းရင္းသားမ်ား အဂၤလိပ္ကၽြန္ဘဝက လြတ္ ေျမာက္ၿပီးေနာက္ တစ္ဖက္လွည့္၍ ဗမာကၽြန္မျဖစ္ေစရေၾကာင္း၊ မိမိရဲ႕လူမ်ားကို ေျပာဆို၍မရပါက မိမိကိုယ္တုိင္ ဖဆပလအဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ ႏႈတ္ထြက္ၿပီး ကခ်င္ျပည္ထူေထာင္ေရးကို ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ျပဳလုပ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း” ခိုင္မာသည့္ ကတိေပးခဲ့ပါသည္။ ထို႔ျပင္ လြတ္လပ္ေရးရရွိ၍ (၁၀)ႏွစ္ျပည့္ေျမာက္ပါက ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္လိုလွ်င္ ခြဲထြက္ႏိုင္ ေၾကာင္းဟူသည့္ အပိုဒ္ကို စာခ်ဳပ္ထဲထည့္သြင္းရန္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ဦးႏုတို႔က သေဘာမေတြ႕လွေသာ္လည္း အတူတကြ လြတ္လပ္ေရးရယူၿပီး ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုကို တည္ေဆာက္ပါမည္ဟူသည့္ ကတိေၾကာင့္ ထိုအပိုဒ္ကို ၁၉၄၇ခု ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ထည့္သြင္းခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိခဲ့ရပါသည္။
၁၉၄၈ခု လြတ္လပ္ေရးရွိေသာအခါ ပင္လံုစာခ်ဳပ္တြင္ လက္မွတ္မထိုးခဲ့သည့္ ကရင္နီ ျပည္နယ္က ျပည္ ေထာင္စုတြင္ ပါဝင္လာျခင္းျဖင့္ ဗမာျပည္ေထာင္၊ ခ်င္းျပည္ေထာင္၊ ကခ်င္ျပည္ေထာင္၊ ရွမ္းျပည္ေထာင္ႏွင့္ ကရင္နီ ျပည္ေထာင္ဟူသည့္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေပၚေပါက္လာၿပီး ၾကယ္ႀကီးတစ္လံုးကို ၾကယ္ငယ္ငါးလံုး ဝန္းရံထား ေသာ ႏိုင္ငံေတာ္၏အလံကို ပံုေဖာ္ခဲ့ေၾကာင္း စာေရးသူတို႔ ေကာင္းစြာမွတ္မိေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ အေၾကာင္း မလွ ကံမေကာင္းစြာျဖင့္ လြတ္လပ္ေရးမရမီ၌ပင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တို႔ လုပ္ႀကံခံခဲ့ရၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာဆက္လက္ ရယူသည့္ ဦးႏုတို႔၏ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီေခတ္၌ တုိင္းရင္းသားမ်ား ထူေထာင္လိုသည့္ မွ်တျခင္း၊ တန္းတူျခင္း၊ လြတ္ လပ္ျခင္းတည္းဟူေသာ ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္၏ ပန္းတုိင္မ်ားမွ ေသြဖီသြားလွ်က္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ အစား တစ္ျပည္ေထာင္စနစ္ (Unitary System)သို႔ ခ်ီတက္ေနေၾကာင္း တိုင္းရင္းသားမ်ားက ရိပ္စားမိလာၾကသည္။ တန္းတူညီတူရွိေသာ ျပည္ေထာင္စုအခ်င္းခ်င္းမဟုတ္ဘဲ ျပည္ေထာင္စုအာဏာပါဝါကို လူဦးေရမ်ားျပားသည့္ ဗမာတို႔ က ရယူလိုက္သည့္အေနအထားမ်ိဳးသို႔ ေရာက္ရွိေနေၾကာင္း တိုင္းရင္းသားမ်ား ခံစားလာခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၇ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒကို အဓိကအႀကံေပးေရးဆြဲခဲ့ေသာ ဥပေဒပညာရွင္ ဦးခ်န္ထြန္းက “၁၉၄၇ခု ဖြဲ႕စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒဟာ အသြင္သ႑ာန္အားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စု(Federal)ျဖစ္ေပမဲ့ အႏွစ္သာရအားျဖင့္ တစ္ ျပည္ေထာင္(Unitary)စနစ္ဘဲ”ဟူ၍ အတိအလင္းထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့သည့္ သမိုင္းဝင္အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကို ေလ့လာသူမ်ား သိရွိႏိုင္ၾကပါလိမ့္မည္။
၁၉၄၈ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး (၁၄)ႏွစ္မွ် ၾကာျမင့္လာေသာ ၁၉၆၁ႏွစ္ ေရာက္ရွိလာခ်ိန္၌ တိုင္းရင္းသားမ်ား လိုလားသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုစနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေလ့လာဆန္းစစ္မည့္ ေတာင္ႀကီးတိုင္းရင္းသားညီလာခံ ကို က်င္းပခဲ့ၾကပါသည္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး (၁၀)ႏွစ္ျပည့္လွ်င္ ျပည္ေထာင္စုအတြင္းမွ ခြဲထြက္လိုက ခြဲထြက္ႏုိင္သည္ ဟူသည့္ ၁၉၄၇ခု ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒအေပၚ တုိင္းရင္းသားအခ်ိဳ႕ကလဲ စဥ္းစားသံုးသပ္လာၾကပါသည္။ “တိုင္းရင္းသားေတြ ျပည္ေထာင္စုထဲကေန မခြဲထြက္ခ်င္ေအာင္ ငါတို႔ဗမာေတြကက်င့္ႀကံအားထုတ္ၾကရမွာေပါ့” ဟူ၍ ေျပာဆိုမိန္႔ၾကားခဲ့သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္္ဆန္း မရွိေတာ့သည့္အခ်ိန္၌ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုႏုိင္ငံ (ျပည္ေထာင္စုစစ္ စစ္) ျဖစ္၏ မျဖစ္၏ဟူသည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေၾကအလည္ညွိႏႈိင္းေဆြးေႏြးၾကသည့္ ေတာင္ႀကီးတိုင္းရင္းသား ညီလာခံကို “ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ ခြဲထြက္ျခင္း” ဟူေသာ လြဲမွားသည့္ အဓိပၸာယ္ေဖာ္ညႊန္းခ်က္ျဖင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေနဝင္းက အာဏာသိမ္းလိုက္သည္မွစ၍ တိုင္းရင္းသားတုိ႔ ေမွ်ာ္မွန္းေရာ္ရည္ခဲ့ေသာ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုသည္ လည္း ၁၉၄၇ခု ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ နိဋိတံျခင္းႏွင့္အတူ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရပါသည္။ ၁၉၄၇ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေဒအရ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ား နစ္နာဆံုးရႈံးခဲ့ရသည့္ သမိုင္းမွတ္ တမ္းကို ျပန္ေျပာင္းတင္ျပျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ဦးေနဝင္းေခတ္ ၁၉၇၄ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၌လည္း တိုင္းရင္းသားတို႔၏ အခြင့္အေရးအတြက္ မယ္ မယ္ရရ ထိထိေရာက္ေရာက္ေရးဆြဲထားသည္ကို မေတြ႕ရေပ။ တစ္ပါတီတည္းေသာ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ ၏ စနစ္ေအာက္တြင္ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္သာေကာင္းေၾကာင္း၊ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို အကာအကြယ္ေပးရမည္ျဖစ္ ေၾကာင္းသာ ေဇာင္းေပးေဖာ္ျပထားပါသည္။ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ရွမ္းျပည္နယ္မ်ာအျပင္ ခ်င္းဝိေသသတိုင္းႏွင့္ ရခိုင္တိုင္းတို႔ကို ျပည္နယ္မ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ေမာ္လၿမိဳင္ခရိုင္ႏွင့္ သထံုခရိုင္တို႔ကို မြန္ျပည္နယ္အျဖစ္လည္း ေကာင္း၊ ျပည္နယ္ေပါင္း (၇)ခုႏွင့္ တုိင္း(၇)တိုင္းတို႔ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ခဲ့ပါသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုႀကီး (၈)မ်ိဳးျဖစ္သည့္ ကခ်င္၊ကယား၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ရွမ္းတို႔အတြက္ ျပည္နယ္ (၈)ခုမဟုတ္ဘဲ ျပည္နယ္(၇)ခုႏွင့္ တုိင္း(၇)တိုင္း ဖြဲ႕စည္းထားေပရာ တိုင္း(၇)တိုင္းသည္ ဗမာမ်ိဳးႏြယ္စုႏွင့္ သက္ဆိုင္ ေနသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနပါသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ လမ္းစဥ္ပါတီ၏ ၁၉၇၄ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ တိုင္းရင္းသား မ်ားအတြက္ တန္းတူညီမွ်သည္ဟု ယူဆႏုိင္ေသာ ျပည္နယ္(၇)ျပည္နယ္ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္မွန္ေသာ္လည္း ဗမာတိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ ျပည္နယ္မရွိသျဖင့္ သူတို႔တေတြသည္ လူအမ်ားစု မဟာလူမ်ိဳးႀကီးအျဖစ္ ျပည္ ေထာင္စုႀကီးကို စီမံအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနပါသည္။ မွတ္မွတ္ရရေဖာ္ျပရလွ်င္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ “ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ၏ သေဘာထားခံယူခ်က္”ဟူသည့္ ေၾကညာခ်က္တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္မွ လြဲ၍ တိုင္းရင္းသားတို႔အတြက္ အထူးအေထြ အာမခံခ်က္ အျပည့္အဝရွိေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ား ၁၉၇၄ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒတြင္ မေတြ႕ရွိရေပ။
၁၉၇၄ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္လည္း နိဂံုးခ်ဳပ္ခဲ့ေပၿပီ။ ၄င္းအစားနာဂစ္မုန္တိုင္းကာလတြင္ေရးဆြဲ ခဲ့ေသာ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေပၚေပါက္လာသည္။ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ အခန္း ေပါင္း (၁၅)ခန္းရွိၿပီး ပုဒ္မေပါင္း (၄၅၇)ခုရွိသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲဇယား (၅)ခုလဲပါသည္။ အခန္း(၁၅)ခန္းအနက္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏တာဝန္ႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အခန္းမွာ အခန္း(၈)ျဖစ္ေၾကာင္း ညႊန္းဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ထိုအခန္းတြင္ “တိုင္းရင္းသား”ဟူသည့္စကားရပ္ကို မေတြ႕ရဘဲ “ႏိုင္ငံသား”ဟူသည့္ စကားရပ္ကိုသာ ေတြ႕ရသျဖင့္ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ၌လည္း တိုင္းရင္းသားမ်ားအေရးကို အေလးထားထည့္သြင္းထားျခင္း မရွိေၾကာင္း ခံစားမိပါသည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယား(၁)ပါ ျပည္ေထာင္စုဥပေဒျပဳ စာရင္း၌က႑ရပ္အလိုက္ ေခါင္းစဥ္ႀကီး(၁၁)ခု ေအာက္တြင္ အေၾကာင္းအရာေပါင္း (၁၂၃)ခုရွိၿပီး ဇယား(၂)ပါ တုိင္းေဒသႀကီး (သို႔မဟုတ္) ျပည္နယ္ဥပေဒျပဳစာ ရင္း၌ က႑ရပ္အလိုက္ ေခါင္းစဥ္(၈)ခုေအာက္တြင္ အေၾကာင္းအရာေပါင္း (၄၁)ခုသာရွိေၾကာင္းေတြ႕ရပါသည္။ အခ်ိဳး ခ်ိဳးလုိက္လွ်င္ ဥပေဒျပဳခြင့္ ၃:၁ သေဘာမ်ိဳးသက္ေရာက္ေနပါသည္။ ဥပေဒျပဳခြင့္တြင္ ပူးတြဲအာဏာ (Concurrent Power)ကိုလည္း ထည့္သြင္းထားျခင္းမရွိပါ။ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရဦးစီးအဖြဲ႕၏ ဥပေဒျပဳစာရင္းတြင္ အေရးမပါလွေသာအေၾကာင္းခ်က္(၁၀)ခ်က္ကို ထည့္သြင္းထားၿပီး တိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္မ်ားမွ ေကာက္ခံရမည့္ အခြန္အခ (၁၉)ခုကို ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း ထိုအခြန္အခမ်ား ခြဲေဝသံုးစြဲမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဖာ္ျပထားျခင္း တစ္စံုတစ္ ရာမေတြ႕ရပါ။ ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ား၏ ဥပေဒျပဳခြင့္ အခ်ိဳးအစားမ်ားစြာ ကြာျခားေနပါသည္။
မည္သို႔ဆိုေစ- ၂၀၀၈ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ထိုစဥ္က ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ေကာင္စီဥကၠ႒ ဗိုလ္မွဴးႀကီး သန္းေရႊ၏လက္မွတ္ျဖင့္ (၂၉-၅-၂၀၀၈)ရက္ေန႔တြင္ အတည္ျပဳျပ႒ာန္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ရာ ျဖစ္ၿပီး သားကိစၥ ၿပီးသြားၿပီျဖစ္ပါသည္။ ဤ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို NLDပါတီအတိုက္ခံဘဝတြင္ရွိစဥ္က လက္သန္းေပါင္း (၅)သန္း၏ တို႔မင္ျဖင့္ ျပင္ဆင္ေပးရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ဖူးပါသည္။ ယခုတဖန္ NLDပါတီဝင္ ဦးေအာင္ၾကည္ညြန္႔က လႊတ္ေတာ္တြင္ ၂၀၀၈ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ရန္ အေရးႀကီးအဆုိ တင္သြင္းခဲ့မႈအ ေပၚ ၂၀၀၈ခု အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ပူးေပါင္းေကာ္မတီတစ္ရပ္ကို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ (၄၅)ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း ၿပီး လုပ္ငန္းစတင္ေဆာင္ရြက္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ ဤအဆုိကို ကနဦးတြင္ ဥပေဒႏွင့္ မညီညြတ္ဟုဆိုကာ တမ္မေတာ္ က ကန္႔ကြက္ခဲ့ေသာ္လည္း လႊတ္ေတာ္ကဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ ပူးေပါင္းေကာ္မတီတြင္ ၄င္းတို႔ ပါဝင္လာပါသည္။ NLD ပါတီမွ ဦးေဆာင္တင္သြင္းသည့္ ၂၀၀၈ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးတြင္ ပုဒ္မအေတာ္မ်ားမ်ားကို ျပန္္လည္စီ စစ္ၿပီး ျပင္သင့္သည္မ်ား ျပင္ရန္ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီကမူ ပုဒ္မ (၂၆၁)တစ္ခုတည္းကိုသာ ျပင္ဆင္ရန္ အဆိုျပဳခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ အျခားသတင္းတစ္ရပ္တြင္ ၂၀၀၈ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ပုဒ္မ-၅၉(စ)၊ ပုဒ္မ-၂၆၁၊ ၂၆၂၊ အခန္း(၇)ပါ တပ္မေတာ္ဆိုင္ရာက႑မ်ား၊ ပုဒ္မ-၄၃၆၊ အခန္း(၁၂)ပါ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ ျခင္းႏွင့္ အျခားျပင္သင့္ျပင္ထိုက္သည့္ပုဒ္မမ်ားကို NLDပါတီက ျပင္ဆင္ရန္ တင္ျပလာျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီက ပုဒ္မ-၂၆၁ကိုသာ ျပင္ဆင္လိုျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ႀကီးအေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ၂၀၀၈ဖြဲ႕စည္း ပံု အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးကို ေထာက္ခံေနၾကျခင္းသည္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရ ျပင္ဆင္လိုသည့္ အခ်က္အား လံုးသည္ လႊတ္ေတာ္မွ တစ္ဆင့္သာ ျဖတ္သန္းသြားရမည္ျဖစ္ရာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္(၇၅%)အထက္ ေထာက္ခံမွအတည္ျဖစ္မည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ (၂၅%)ေသာတပ္မေတာ္သားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအနက္ တစ္ဦးမွ်သာ ကန္႔ကြက္မည္ဆိုလွ်င္ပင္ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးအဆို ေအာင္ျမင္မည္ မဟုတ္သျဖင့္ အခ်ိန္ကုန္ ေငြကုန္ခံၿပီး ဤသို႔ေဆာင္ရြက္ျခင္း မျပဳသင့္ေၾကာင္း၊ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ညွိႏႈိင္းေဆာင္ရြက္သေဘာတူညီမႈရယူၿပီးမွသာ အေျခခံဥပေဒကုိ ျပင္ဆင္ႏုိင္လိမ့္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေဝဖန္သူမ်ားလည္းရွိေနပါသည္။ တပ္မေတာ္ကလည္း ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို မျပင္ပါဟူ၍ မေျပာခဲ့၊ ဒီမိုကေရစီ အုတ္ျမစ္ အေျခခိုင္မာလာၿပီး ေအးခ်မ္းတည္ၿငိမ္မႈရွိလာ လွ်င္ စစ္တန္းလ်ားကိုျပန္မည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့ေၾကာင္း သိရပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲကတိကဝတ္အရ မေအာင္ ျမင္ေသးေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႀကိဳးပမ္းခ်က္မွ ျပည္သူမ်ား အာရံုေျပာင္းသြားေအာင္ ေဆာင္ရြက္သည္ဟုဘဲေျပာေျပာ၊ ၂၀၂၀ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲနီးလာၿပီျဖစ္သျဖင့္ အေျခခံဥပေဒကို ကတိအတိုင္း အျပင္ျပသည္ (ျပင္၍ ရသည္ မရသည္ အပထား) ဟုဘဲ ဆိုဆုိ၊ သို႔ကလို NLDပါတီကို ေထာက္ျပၾကသည္မ်ားရွိသည္။
ပုဒ္မ-၂၆၁ကိုသာ ျပင္လုိသည့္ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီက ျပည္နယ္/တိုင္း ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားကို ျပည္နယ္တိုင္း လႊတ္ ေတာ္မ်ားကသာ ေရြးေစရန္ဟူသည့္ အဆိုျပဳခ်က္အေပၚ တပ္မေတာ္သားေဟာင္းမ်ား လႊမ္းမိုးေနသည့္ ၄င္းတို႔ပါတီ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ မည္သို႔ရွိသည္ကို မသိႏိုင္ပါ။ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရာ၌ လမ္း ေၾကာင္း(၃)သြယ္ ေတြ႕ရွိရၿပီး ၄င္းတို႔မွာ (၁) လႊတ္ေတာ္မွ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ဖြဲ႕စည္းပံုျပင္ဆင္ေရး ပူးေပါင္းေကာ္ မတီလမ္းေၾကာင္း၊ (၂) ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ-၄၃၅ပါ ျပင္ဆင္ေရးဥပေဒမူၾကမ္းကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရွိ ကိုယ္စားလွယ္စုစုေပါင္း၏ (၂၀%)က တင္ျပလာလွ်င္ လက္ခံေဆြးေႏြးမည့္လမ္းေၾကာင္း၊ (၃) ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္း ေရးညီလာခံ၊ ၂၁ရာစု ပင္လံုသေဘာတူညီခ်က္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ျပင္ဆင္ေရးလမ္းေၾကာင္းစသည္တို႔ျဖစ္ပါသည္။
စာေရးသူအဓိက တင္ျပလိုသည္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ဘယ္ပါတီ၊ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္း၊ ဘယ္ပုဂိၢဳလ္ ကဘဲ ျပင္ဆင္သည္ျဖစ္ေစ၊ အသစ္ေရးဆြဲသည္ျဖစ္ေစ၊ တိုင္းရင္းသားတို႔၏သေဘာဆႏၵႏွင့္ လိုလားခ်က္မ်ားကို ထည့္ သြင္းစဥ္းစား အေလးထားသင့္ျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၀၈ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း(၈)တြင္ မူလအခြင့္အေရးႏွင့္ တာဝန္မ်ားကို ေဖာ္ျပရာ၌ “တိုင္းရင္းသား”ဟု မေဖာ္ျပဘဲ”ႏုိင္ငံသား”ဟု ေဖာ္ညႊန္းထားသည္ကို တိုင္းရင္းသားမ်ား နားမလည္ႏိုင္ပါ။ ဘဝင္လဲ မက်လွပါ။ ဒုတိယအႀကိမ္ (၂၁)ရာစု ပင္လံုၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲတြင္ ျဖစ္မည္ထင္ပါ သည္။ တပ္မေတာ္က ျပည္ေထာင္စု သေဘာတူညီခ်က္ (Union Accord)၌ “ခြဲမထြက္ရ”ဟူသည့္ အပိုဒ္ကို အဘယ့္ ေၾကာင့္ထပ္မံထည့္သြင္းခ်င္ရသနည္း. . . . . . . ေျပာေၾကးဆိုပါလွ်င္ လြတ္လပ္ေရး၏ဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း သည္ပင္ ခြဲထြက္လိုက ခြဲထြက္ႏိုင္သည္ဟုေျပာခဲ့ေသးေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္တြင္ မည္သည့္တိုင္းရင္းသားကမွ် ခြဲ ထြက္မည္ဟူသည့္ ေလသံမၾကားရေသာအခ်ိန္၌ ဤအပိုဒ္ (Clause)ထည့္သြင္းလိုျခင္းကို တိုင္းရင္းသားမ်ား နားမ လည္ႏိုင္ပါ၊ အတံု႔အလွည့္သေဘာျဖင့္ “ခြဲမထြက္ရ”အပိုဒ္ကို စာခ်ဳပ္တြင္ မထည့္သြင္းပါက တိုင္းရင္းသားတို႔ ေတာင္း ဆိုေနသည့္ကိုယ္ပိုင္ ျပ႒ာန္းခြင့္ကိစၥ၊ ျပည္နယ္ အေျခခံဥပေဒေရးဆြဲေရးကိစၥတို႔ကိုလည္း မေဆြးေႏြးႏိုင္ဟု ေျပာဆို လာသည့္အေပၚ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ေဝဝါးရပ္တန္႔ေနသည့္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိသြားေၾကာင္း တရားဝင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွ KNU ႏွင့္ RCSSတို႔ ယာယီရပ္ဆိုင္းလုိက္သည့္ သာဓကကို ေတြ႕ရမည္ျဖစ္ပါသည္။
၁၉၄၇ႏွင့္ ၁၉၇၄ အေျခခံဥပေဒမ်ားအနက္ ၁၉၄၇ဥပေဒသည္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏အခြင့္အေရးအတြက္ စဥ္းစားမႈရွိခဲ့ေသာ္လည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ မမွန္ကန္ မတည့္မတ္ခဲ့သျဖင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား မည္သည့္အက်ိဳး ေက်းဇူးမွ် မခံစားလိုက္ရေပ။ ၁၉၇၄ခု ဥပေဒက်ျပန္ေတာ့လည္း တိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ ဘာတစ္ခုမွ် ေရရာမႈမရွိ။ ယခု ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒတြင္မူ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ မူလအခြင့္အေရးဟူ၍ ေဖာ္ျပထားေသာ္လည္း တိုင္းရင္းသားတို႔အဖို႔ ထိေရာက္ခိုင္မာသည့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမရွိ။ ယခုျပင္ဆင္ဖို႔ လံုးပန္းေနၾကသည္။ ၅၉(စ)ကို ျပင္မည္. . . တိုင္း ရင္းသားမ်ားႏွင့္ ဘာမွ်သက္ဆိုင္မႈမရွိ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အတြက္ဟုလည္း သံုးသပ္ၾကသည္။ မျပင္တာလည္း ေကာင္းသည္။ သို႔မဟုတ္က ဘဂၤလီမ်ား မိမိတို႔ႏိုင္ငံတြင္ မင္းမူသြားမည္ဟုဆိုသူကဆိုသည္။ ဥပေဒပုဒ္မ-၆၀ ကိုမူ ျပင္ရန္ စဥ္းစားၾကပါသေလာ. . . . အမိ်ဳးသားလႊတ္ေတာ္အစုအဖြဲ႕၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္အစုအဖြဲ႕၊ တပ္မေတာ္သား လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္အစုအဖြဲ႕မ်ားက သမၼတမ်ားကို ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ၾကမည္ဆိုသည္မွာ မွ်တမႈရွိပါ၏ ေလာ. . . . တိုင္းရင္းသားတို႔ဘက္မွ အစြန္းေရာက္တင္ျပေနျခင္းမဟုတ္ပါ၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ တြင္ ဗမာမဟုတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားသက္သက္ ပါဝင္မႈ ရွိပါသေလာ. . . . ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးတြင္ တိုင္းရင္း သားမ်ားထဲမွ စိုင္းေမာက္ခမ္းကို ဒုတိယ သမၼတ၊ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီးတြင္ ဦးဟင္နရီဗန္ထီးယူကို ဒုတိယသမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခဲ့ျခင္းမွာ တိုင္းရင္းသားတို႔အေပၚ သေဘာထားႀကီးေၾကာင္း ျပသလို ျခင္းသက္သက္လား. . . . တကယ္တမ္းတြင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားထဲမွ သမၼတႀကီးတစ္ဦး ျဖစ္လာရန္မွာ ၂၀၀၈ အေျခခံ ဥပေဒျဖင့္ဆိုလွ်င္ အနားပင္ကပ္၍ရမည္ မဟုတ္ေခ်။ ျဖစ္ေစလုိသည္မွာ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို အလွည့္က် သမၼတႀကီး ျဖစ္ခြင့္ဥပေဒ ျပဳစုျပ႒ာန္းရန္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၀ႏွင့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားအၿပီးတြင္ သမၼတႀကီး သံုးဦးေရြးခဲ့ သည့္ေနရာ၌ မည္သည့္တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးက သမၼတႀကီးျဖစ္သြားသနည္း။ တိုင္းရင္းသားမ်ိဳးႏြယ္စုႀကီး (၈)ခုရွိသည့္ အနက္ ဗမာလူမ်ိဳးက လူမ်ားစုျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ဟုဆုိလွ်င္ အလွည့္က်စနစ္တြင္ ဗမာကို သမၼတႀကီး ႏွစ္ႀကိမ္ျဖစ္ ခြင့္ ျပ႒ာန္းၿပီး က်န္တိုင္းရင္းသားမ်ားကို အလွည့္က်(၁)ႀကိမ္စီ ျဖစ္ခြင့္ေပးလွ်င္ေကာ တရားမွ်တမႈ မရွိႏိုင္ပါသေလာ. . . . ေနာက္တစ္ခ်က္ စဥ္းစားရန္ရွိသည္မွာ မ်ိဳးႏြယ္စုငယ္မ်ားေရာ သမၼတ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား. . . . ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္၊ ထိုမ်ိဳးႏြယ္စုငယ္မ်ားသည္ မည္သည့္မ်ိဳးႏြယ္စုႀကီးထဲ၌ ပါဝင္ေနပါသနည္း. . . . . ဆိုၾကပါစို႔၊ ပအိုဝ့္သည္ ရွမ္းမ်ိဳးႏြယ္ စုတြင္ ပါဝင္သည္ဆိုပါက ရွမ္းတိုင္းရင္းသား သမၼတႀကီး ျဖစ္ခြင့္ရွိခ်ိန္၌ ပအိုဝ့္လူမ်ိဳးစုကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္ပါ သည္။
ပုဒ္မ-၃၅၂တြင္ “ႏိုင္ငံေတာ္သည္ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္း ေရြးခ်ယ္ တာဝန္ေပးရာ တြင္ျဖစ္ေစ၊ သတ္မွတ္ထားေသာ အရည္အခ်င္းႏွင့္ ျပည့္စံုပါက ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္၏ မည္သည့္ ႏိုင္ငံသားကိုမွ် လူမ်ိဳး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကြယ္ရာဘာသာ သာသနာ၊ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး စသည္တို႔ကို အေၾကာင္းျပဳ လွ်က္ ရာထူးေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားမႈကို ခြဲျခားမႈ မျပဳရ”ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားရာ လြန္စြာသင့္ေလ်ာ္ေကာင္းမြန္ေသာ ပုဒ္မတစ္ခု ျဖစ္ေနသျဖင့္ ျပင္ဆင္ရန္မရွိေသာ္လည္း လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ မွ်တ ဆီေလ်ာ္မႈ မရွိေၾကာင္း ရွင္းလင္းစြာေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ မိမိတို႔ႏုိင္ငံ၏ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္သည္ ကရင္တိုင္းရင္းသား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေစာစမစ္သ္ဒြန္း ျဖစ္ခဲ့ရာမွ ၁၉၄၉ ကရင္ေတာ္လွန္ေရး စတင္ၿပီးသည့္ ေနာက္ပိုင္း မည္သည့္တိုင္းရင္းသားမွ် စစ္ဦးစီး ခ်ဳပ္ျဖစ္မလာေတာ့ဘဲ ဗမာမ်ားသာ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ျဖစ္ေနၾကသည္မွာ က်န္အျခားတိုင္းရင္းသား တစ္ဦးတစ္ေလမွ် သတ္မွတ္အရည္အခ်င္းႏွင့္ မျပည့္စံုၾက၍ေလာ. . . . သို႔မဟုတ္ ေဖာ္ျပပါ အခ်က္မ်ားအေပၚ ခြဲျခားခ်ိဳးႏွိမ္မႈ ရွိေနသ ေလာ. . . . တပ္မေတာ္ဘက္ဆိုင္ရာရာထူးမ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားမ်ားကို အျမင့္ဆံုး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ရာထူးအထိသာ ခန္႔ထားေၾကာင္း ေတြ႕ရသျဖင့္ ယခုပုဒ္မကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာ၌ လြန္စြာအားနည္းေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။
ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ၂၀၀၈အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ-၃၆၁၊ ၃၆၂ တို႔ကို စဥ္းစားရာ၌ လြတ္လပ္ ေရးရရွိၿပီးေသာအခါ ဗုဒၶဘာသာကို ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာျဖစ္ ျပ႒ာန္းသင့္ေၾကာင္း ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳက အဆိုျပဳရာ၌ “ဗုဒၶဘာသာကို ႏုိင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ မျပ႒ာန္းႏိုင္ပါက လြတ္လပ္ေရးသည္ အႏွစ္သာရကင္းမဲ့ေသာ အတုအ ေယာင္လြတ္လပ္ေရးမွ်သာ ျဖစ္သြားမည္”ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခ်က္အေပၚ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေအာက္ပါအ တုိင္း ျပတ္ျပတ္သားသား ပယ္ခ်ခဲ့ပါသည္။ “Religion is matter of individual conscience, while politics is social science. We must see to it that the individual enjoys his rights, including the right to freedom of religious, belief and worship. We must draw clear lines between politics and religion because the two are not the same thing. If we mix religion with politics, then we offend the spirit of religion itself” ဆိုလုိသည့္အက်ဥ္းမွာ “ဘာသာတရားဟာ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းနဲ႔သာ သက္ဆိုင္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးမူကား လူမႈဝန္းက်င္တစ္ ရပ္လံုးနဲ႔ ပတ္သက္ေနပါတယ္၊ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးခ်င္းဟာ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးမ်ားရယူခံစားခြင့္ရွိသည့္အထဲ တြင္ လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ခြင့္လည္း ပါဝင္ပါတယ္၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ဘာသာေရးဟာ မတူညီေၾကာင္း၊ ရွင္းရွင္း လင္းလင္း ခြဲျခားထားသင့္ၿပီး၊ ၄င္းႏွစ္ခုကို ေရာယွက္ထားပါက ဘာသာတရားတည္ရွိမႈကို ပစ္ပယ္ထားတဲ့သေဘာ သက္ေရာက္တာဘဲ”
ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တုိင္ ဖဆပလညီလာခံတြင္ ေရးဆြဲတင္သြင္းခဲ့သည့္ ၁၉၄၉ခု ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ(မူၾကမ္း)၌ ပုဒ္မ-၁၄တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။
14(1). The abuse of the church or of religion for political purposes is forbidden.
14(2). The state shall observe neutrality in religious matters.
14(3). Religion communities whose teaching is not contrary to the Constitution are free in practice and exercise of their religion and religious ceremonies are also free to have school for the education of priests: but schools shall, however, be under the general supervision of the State.
ဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ၁၉၄၇ခု ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက အထက္ပါအတိုင္း ေရးဆြဲတင္သြင္းခဲ့ေသာ္လည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္က်ဆံုးၿပီးေနာက္ (၂၄-၉-၁၉၄၇)ရက္ေန႔တြင္ ျပ႒ာန္းခဲ့ ေသာ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ-၂၀၌ “ဗုဒၶဘာသာ သာသနာေတာ္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ႏိုင္ငံသားအမ်ား ဆံုးကိုးကြယ္ရာျဖစ္ေသာ ဂုဏ္ထူးဝိေသသႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္ဘာသာႀကီးျဖစ္သည္ဟု ျပည္ေထာင္စုႏုိင္ငံေတာ္က အသိ အမွတ္ျပဳသည္” ဟုေဖာ္ျပထားရာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ မူရင္းပုဒ္မကို ေျပာင္းလဲခဲ့ပါသည္။ ထို႔ျပင္ ဦးႏုက ဗုဒၶဘာသာကို ႏိုင္ငံ ေတာ္ဘာသာအျဖစ္ ျပ႒ာန္းလိုက္သည့္အခါ ခရစ္ယာန္ဘာသာအမ်ားစု ကိုးကြယ္ၾကေသာကခ်င္ႏွင့္ခ်င္း တိုင္းရင္း သားတို႔က အႀကီးအက်ယ္ မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းျဖစ္ရပ္ကို ဆင္ျခင္သင့္ပါသည္။ ၂၀၀၈ခု အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ-၃၆၁သည္၁၉၄၇ခု ပုဒ္မ၏ ပုဒ္မ-၂၁ႏွင့္ တူညီေနပါသည္။ ပုဒ္မ-၃၆၂တြင္မူ “အျခားဘာသာမ်ားသည္ ဤဖြဲ႕ စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အာဏာတည္သည့္ေန႔၌ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ရွိေနၾကေသာ ဘာသာသာသနာမ်ားျဖစ္သည္ဟု ႏုိင္ငံေတာ္က အသိအမွတ္ျပဳသည္”။ ႏိႈင္းယွဥ္စဥ္းစားပါက ပုဒ္မ-၃၆၁တြင္ အျခားဘာသာမ်ား ဂုဏ္ထူးဝိေသသႏွင့္ ျပည့့္စံု၏ မျပည့္စံု၏ မေဖာ္ျပထားျခင္းေၾကာင့္ အေတြးအေခၚ အယူအဆ သေဘာတရားမ်ား ကြဲလြဲသြားႏုိင္ေၾကာင္း သတိခ်ပ္မိၾကေစလိုပါသည္။
ဗမာလူမ်ိဳး ႏိုင္ငံေရးသုေတသီတစ္ဦး၏ ေရးသားတင္ျပခ်က္ကို အလ်ဥ္းသင့္၍ ေဖာ္ျပလိုပါသည္။ မိမိတို႔ႏုိင္ငံ ၌ ၁၉၅၂၊ ၁၉၅၆၊ ၁၉၉၀၊ ၂၀၁၀ႏွင့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ႏုိင္သူအကုန္ယူ (First Past the Post – FPTP)ဟူသည့္ စနစ္ကိုသာ က်င့္သံုးခဲ့သျဖင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား အထိနာခဲ့ၾကၿပီး ပါတီႀကီးမ်ား (အထူးသျဖင့္ ဗမာပါတီမ်ား)သာ ေအာင္ပြဲဆင္ႏိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း၊ ကမာၻေပၚရွိ ႏိုင္ငံေပါင္း မ်ားစြာအနက္ အခ်ိဳးက် ကိုယ္စားျပဳ (Prportional Representation- PR)ဟူသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ က်င့္သံုး ႏုိင္သည့္ႏိုင္ငံ (၉၅)ႏိုင္ငံရွိေၾကာင္း၊ အႏိုင္ရသူခ်ည္းသာ လႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္ေနရသည္မဟုတ္ဘဲ ဒုတိယ၊ တတိယ အႏိုင္ရသူမ်ားလည္း လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္ရွိေစႏိုင္သည့္ ပုဒ္မမ်ား ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒမ်ား ၂၀၀၈ ထဲ၌ မရွိပါ။ ထိုဥပေဒရွိပါက လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္လည္းေကာင္း၊ အစိုးရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဝဖန္ေထာက္ျပထိန္းေက်ာင္းမႈမ်ား ရွိႏိုင္ၿပီး တိုင္းရင္းသားမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားလည္း တစ္စံုတစ္ခုေသာ အတိုင္းအတာထိ လႊတ္ေတာ္ထဲသို႔ ေရာက္ရွိ ကိုယ္စားျပဳႏုိင္ျခင္းျဖင့္ တိုင္းရင္းသားတုိ႔၏တန္းတူညီမွ်မႈကို ေဖာ္ေဆာင္ႏုိင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားထား သည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏အခြင့္အေရးႏွင့္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို မေမ့မေလ်ာ့ဘဲ တိုင္းရင္းသားတုိ႔၏ စည္းလံုးညီညြတ္ေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အေထာက္အကူျပဳ သည့္ အခ်က္အလက္မ်ား ပါဝင္ထည့္သြင္း ျပင္ဆင္ေရးသားသင့္သကဲ့သို႔ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး အထင္အျမင္လြဲမွားၿပီး သေဘာထား မကိုက္ညီမႈမ်ား ေပၚေပါက္ေစႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းျခင္းမွ အထူးေရွာင္ ရွားသင့္ေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးျပလိုက္ရပါသည္။
မန္းေအာင္ျပည္စိုး
