ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တြင္၂၀၀၈အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ပူးေပါင္းေကာ္မတီဖြဲ႔စည္းျပီးအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကိုစတင္ေဆာင္ရြက္ေနျပီျဖစ္သည္။လက္ရွိအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ျပင္ဆင္မည့္ အေျခခံဥပေဒတြင္ တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားအတြက္ ျပင္ဆင္သင့္သည့္အခ်က္မ်ားႏွင့္ ထည့္တြင္းစဥ္းစားသင့္သည့္ အခ်က္မ်ားကို သိရွိရန္ အတြက္ ၂၀၁၈ေမလ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလူထုလုပ္ရွားမူတြင္ ဦးေဆာင္ပါဝင္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ၿငိမ္းစုစီပုဒ္မ (၂၀)ျဖင့္ ဗဟန္းတရားရုံးတြင္အမူရင္ဆိုင္ေနရသူ ႏိုင္ငံသားအသိပညာေပးေရးသင္တန္းဆရာ မခင္စႏၵာထြန္း ႏွင့္ ေတြ႔ဆုံေမးျမန္း ထား သည္မ်ားကိုျပန္လည္ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
လက္ရွိ၂၀ဝ၈ဖြဲ႕စည္းပံုျပင္ဆင္ေရးကို တိုင္းရင္းသားေတြဘက္ကေရာ၊အစိုးရဘက္ကေရာ၊အားလံုးလုပ္ ေနၾကတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီထဲမွာတိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီးေတာ့ အဓိကျပင္သင့္တယ္လို႔ ယူဆရတဲ့အခ်က္ေတြကိုေျပာေပးပါအုံး။
အခ်က္ေတြထက္ အႏွစ္သာရနဲ႔မူ၀ါဒက ပိုအေရးပါမယ္လို႔ထင္တယ္။ အႏွစ္သာရအေနနဲ႔ကေတာ့ တိုင္းရင္းသားေတြ၊ လူနည္းစုေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံသားတိုင္းရဲ႕အခြင့္အေရး၊ လြတ္လပ္မႈေတြကို အာမခံေပးႏိုင္ရမယ္။ မူ၀ါဒအေနနဲ႔က ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဖက္ဒရယ္ကိုအေျခခံရမယ္။ ပင္လံုကိုအေျခခံတဲ့မူျဖစ္ဖို႔လည္းလိုတယ္။ ဖက္ဒရယ္မူနဲ႔သြားမယ္ဆိုရင္ ျပည္ေထာင္စုဖြဲ႔စည္းပံုနဲ႔ ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းပံုေတြဆိုျပီး ၂ မ်ိဳးျဖစ္လာမယ္။ အေရးအႀကီးဆံုးကေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံုေတြဟာ ျပည္သူေတြအတြက္ အကာအရံႏွစ္ထပ္ျဖစ္ဖို႔လိုပါမယ္။ ျပည္နယ္က အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ရင္ ျပည္ေထာင္စုက ကာကြယ္ေပးျပီး ျပည္ေထာင္စုကခ်ိဳးေဖာက္္ရင္ ျပည္နယ္က ကာကြယ္ေပးတဲ့ အျပန္အလွန္ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုေတြျဖစ္ဖို႔အေရးၾကီးပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဒီမိုကေရစံခ်ိန္စံညႊန္းနဲ႔ ညီဖို႔လည္းလိုတယ္။ တပ္မေတာ္ရဲ႕ပါဝင္မႈေတြကိုေလ်ာ့ခ်ဖို႔လိုမယ္။
အေပၚက ၂၀၀၈ျပင္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြကိုျပင္ရမလဲဆိုေတာ့ အေျခခံမူကေနစျပင္ရမယ္ ေပါ့ေနာ္။ ပုဒ္မ ‘၆’မွာေဖာ္ျပထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မူကို တပ္မေတာ္ကေဆာင္ရြက္ခြင့္ ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ဟာမ်ဳိး။ အဲဒါေတြက ဒီမိုကေရစီစနစ္နဲ႔မညီဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ဖြဲ႕စည္ပုံျပင္ရင္ တပ္မေတာ္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တရားစီရင္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရးေတြမွာ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္တာမ်ဳိးမျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ ကာခ်ဳပ္ကဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ၃ေယာက္ခန္႔လို႕ရတဲ့ဟာမ်ဳိး။ ဥပေဒျပဳေရးမွာလည္း လႊတ္ေတာ္မွာ (၂၅%)ပါေနတဲ့ကိစၥ။ တရားစီရင္ေရးမွာ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာခုံရုံးရွိေနတာမ်ိဳးေတြက ဒီမိုကေရနဲ႔မညီဘူးျဖစ္ေနတယ္္။ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ရဲ႕ အခန္းက႑ကလည္း ၾကီးေနတယ္။ သူ႕ကို check and balance လုပ္လို႔မရဘူး။ သူကသမၼတလက္ေအာက္မွာလဲမဟုတ္ဘူး။ စင္ၿပိဳင္လိုျဖစ္ေနတယ္။
ေနာက္ျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ဘယ္လိုပံုစံနဲ႔လုပ္မွာလဲ။ presidential system ( သမၼတအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္) လား။ parliamentary system (လႊတ္ေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္) လား။ ဒါမွမဟုတ္ အခု ၂၀၀၈ လို hybrid (ႏွစ္ခုေရာတဲ့စနစ္) နဲ႕သြားမွာလား။ ဒါေတြကလည္းထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္ဟာေတြပါ။
လက္ရွိ ၂၀ဝ၈ အေျခခံဥပေဒမွာတိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ပါဝင္တယ္လို႔ ထင္ပါသလား။ တကယ္လို႔ပါဝင္တယ္ဆိုရင္ အခုလက္ရွိပါဝင္ေနတာနဲ႔ လံုေလာက္ျပီလို႔ ထင္ပါသလား။
၂၀၀၈ မွာ တခ်ိဳ႕ဟာေတြပါတာရွိတယ္ေပါ့။ ဥပမာ အခန္း(၈) မွာဆိုရင္ နိုင္ငံသားေတြရဲ႕ မူလအခြင့္အေရးတာဝန္ ေတြမွာ တိုင္းရင္းသားဆိုျပီး ထပ္ mention လုပ္တာရွိတယ္။ ပုဒ္မ(၃၄၈) ဆိုလို႕ရွိလွ်င္ နိုင္ငံေတာ္မွာဘယ္သူကိုမွ ခြဲျခားဆက္ဆံလို႕မရဘူး။ ဘာတိုင္းရင္းသားျဖစ္လို႔၊ ဘယ္လူမ်ိဳးဘာသာျဖစ္လို႔ဆိုျပီး ေပါ့။ အဲလိုမ်ိဳးျပဌာန္းထားတာရွိတယ္။ ပုဒ္မ (၃၆၈) မွာလည္း တိုင္းရင္းသားေတြကိုေဖာ္ျပထားတာရွိတယ္။ (၃၆၈)က နိုင္ငံေတာ္ဟာ ဘယ္သူျဖစ္မူေပၚ မမူတည္ဘဲ ထူးခြ်န္တယ္ဆိုေျမာက္စားရမယ္။ အဲဒါ စာမွာသာ ရွိတယ္၊ တကယ့္လက္ေတြ႕ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အပိုင္းမွာက်ေတာ့အားနည္းတယ္ေပါေနာ္။ ေနာက္ထပ္ပုဒ္မ (၂၂) မွာလည္းေဖာ္ျပထားတာေတြ႔တယ္။ အဓိက က တိုင္းရင္းသားေဒသေတြရဲ႕ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးနဲ႔ပတ္သက္တာ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး စတာေတြကို နိုင္ငံေတာ္က လုပ္ေပးတာ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္လက္ေတြ႕အပိုင္းမွာက်ေတာ့သိတဲ့အတိုင္းပဲေလ။ အဲဒါေတြကိုနိုင္ငံေတာ္ က ဖြဲ႔စည္းပံုထဲမွာပါရံုနဲ႔မဟုတ္ဘဲ လက္ေတြ႔မွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို႔ကလည္းအေရးၾကီးတယ္ေပါ့ေနာ္။
၂၀ဝ၈ အေျခခံဥပေဒ ျပင္မယ္ဆိုရင္ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးအျဖစ္ မျဖစ္မေနစဥ္းစားထည့္ သြင္းရ မယ့္အခ်က္ေတြဆိုရင္ ဘယ္အခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္းသင့္တယ္လို္ ယူဆပါလဲ။
တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးနဲ႕ပတ္သက္ရင္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မွဳကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႕လိုတယ္။ ျပည္နယ္တိုင္းေတြကို အာဏာသံုးစြဲခြင့္ေပးဖို႔လိုတယ္။ အဲလိုလုပ္ဖို႕ဆိုရင္ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ခန္႔အပ္တဲ့အပိုင္းေတြဆိုျပင္ရေတာ့မယ္။ အစိုးရဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေတြကို ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ေတြက Nominate လုပ္၊ နိုင္ငံေတာ္သမၼတကျပန္ျပီး ေရြးေကာက္တာမ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ဘဲ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္ေတြကေနဘဲ သူတို႔ဝန္ၾကီးေတြကို ေရြးလို႔ရတာမ်ိဳး၊ အဲလိုအာဏာကို ျပည္နယ္တိုင္းကိုခြဲေဝေပးတဲ႔စနစ္ေတြ ဖြဲ႕စည္းပံုထဲမွာ ပါဖို႕လိုတယ္။
ဒါ့အျပင္ ေျမယာစီမံခန္႔ခြဲခြင့္၊ သယံဇာတစီမံခန့္ခြဲခြင့္၊ အခြန္အခေကာက္ခံမႈကို မ်ွေ၀သံုးစြဲခြင့္၊ အဲဒါေတြကို ျပည္နယ္နဲ႔ျပည္ေထာင္စုက ဘယ္လိုခြဲေ၀ၾကမလဲအေရးပါပါတယ္။ အဲဒါေတြက ဖြဲ႕စည္းပံုထဲမွာ မျဖစ္မေန ထည့္သြင္းရမယ့္ဟာမ်ိဳး။ အဲလိုမွ လက္ရွိျပႆနာကို ေျဖရွင္းနိုင္မယ္။ အဲဒါေတြမပါဘူးဆိုရင္ အဲဒါေတြ ေၾကာင့္ ျပန္ျပီးျပႆနာ ျဖစ္တာမ်ိဳးျဖစ္လာနိုင္တယ္။
လက္ရွိ ၂၀ဝ၈ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးမွာ အဓိက အခက္အခဲက ဘာေတြျဖစ္မယ္ထင္လဲ။
အခက္အခဲထက္ စိန္ေခၚမႈေတြလို႔ေျပာရမယ္ထင္တယ္။ ျပင္မယ္လို႔အားလံုးက သေဘာတူၾကတယ္။ လက္ရွိအစိုးရေရာ၊ တပ္မေတာ္ေရာ၊ ျပည္သူေတြေရာက ျပင္ရမယ္လို႔တစ္သံတည္းထြက္တယ္။ အဲဒါစိန္ေခၚမႈ က ဘယ္လိုျပင္မွာလဲဆိုတဲ့ process ( လုပ္ငန္းစဥ္) ပါ။ လႊတ္ေတာ္ထဲကျပင္မွာလား။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြး၀ိုင္း (peace dialogue)လုပ္ျပီး ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြး၀ိုင္း (political dialogue)ကေနျပင္မွာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ၂၀၀၈ အတိုင္း လႊတ္ေတာ္မွာမဲခြဲဆံုးျဖတ္ျပီး ျပည္လံုးကၽႊတ္ဆႏၵခံယူပြဲလုပ္ျပီး ျပင္မွာလား ဆိုတာ စိန္ေခၚမႈ ျဖစ္ေနတယ္ လို႔ျမင္တယ္။
ေနာက္စိန္ေခၚမႈက တပ္မေတာ္ပါ။ ျပင္ဖို႔သေဘာတူေပမယ့္ အႏွစ္သာရမထိခိုက္ေစနဲ႔ဆိုေတာ့ စကားလံုးေတြေလာက္ေျပာင္းျပီးဘာလုပ္မွာလဲ။ ေနာက္ဟိုပုဒ္မမျပင္နဲ႔ဒီပုဒ္မ မျပင္နဲ႔ဆိုတဲ့ကန္႔ကြက္ပြဲေတြလုပ္ လာတယ္ ဆိုေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ဒီမိုကေရစီစံခ်ိန္စံညႊန္းအေပၚလက္ခံႏိုင္မႈကလည္း စိန္ေခၚမႈျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။
ျမန္မာနိုင္ငံမွာ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးမွာ၂၀ဝ၈ က အဓိက အဟန္႔အတားျဖစ္ ေနတယ္လို႔ ထင္ သလား။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမွာ ၂၀၀၈ က သိသာျမင္သာတဲ့အဟန္႔အတားထဲကတစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ တစ္ျခားသိပ္မသိသာ၊ မျမင္သာတဲ့အဟန္႔အတားေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဥပမာ burmanization ( ဗမာမႈျပဳျခင္း) ကပိုျပီးသိသာျမင္သာရွိလာတာေတြပါ။ ကယားက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ရုပ္တုကိစၥလိုဟာမ်ိဳးေတြကသိသာျမင္သာပိုျဖစ္ေစ ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက militarilization (စစ္ေဘာင္ခ်ဲ႕ျခင္း) ပါ။ စစ္တပ္အေရးပါမႈကိုျပခ်င္လို႔ ထိုးစစ္ဆင္တာေတြ၊ နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္တာေတြကလည္း သိသာျမင္သာမရွိတဲ့ အဟန္႔အတားေတြလို႔ျမင္ပါတယ္။
လက္ရွိ NLD အစိုးရရဲ႕ ၂၀ဝ၈ ျပင္ဆင္ေရး သြား ေနတဲ့ပံုစံမ်ိဳးဆို ၂၀၂၀ မတိုင္မီ ျပင္ဆင္နိုင္မယ္လို႕ထင္လား။
၂၀၂၀ ကေတာ့ မျပင္နိုင္ေလာက္ဘူးထင္တယ္။ ျပင္မယ္ဆိုလဲ ကတိုက္ကရိုက္နဲ႕ သူကအဆင့္ဆင့္သြားရ မယ္ဆိုေတာ့ မူဝါဒေတြခ်မွတ္ရမယ္။ ျပင္မယ့္အခ်က္ေတြကို ျပည္သူေတြကိုခ်ျပရမယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ ပါဝင္မႈက ဘယ္လိုျဖစ္မလဲ။ အခုပဲ ၂၀၁၉ ျဖစ္ေနျပီ တစ္နွစ္ဘဲ က်န္ေတာ့တယ္။ ဘယ္အခ်က္ေတြကိုျပင္မလဲ၊ တန္းျပီးျပင္မွာလား၊ အခ်ိန္ကအရမ္းတိုလြန္းတယ္ထင္တယ္။ ၂၀၂၀ အတြင္းေတာ့ ဘယ္လိုမွမျဖစ္နိုင္ဘူးထင္တယ္။ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္လည္း ကတိုက္ကရိုက္ ၂၀ဝ၈ တုန္းကလိုဘဲ ဘယ္သူမွမသိလိုက္ ဘဲ ဘယ္အခ်က္ေတြ၊ ဘယ္လိုဟာေတြ ဘာမွမသိလိုက္ဘဲ ျပန္ျဖစ္ေနမယ္။ ၂၀ဝ၈ တုန္းကလည္း ဘယ္သူမွမသိလိုက္ပဲ စာအုပ္ႀကီးထြက္လာမွ “ဖြဲ႕စည္းပံုထြက္လာျပီ” ဆိုတာမ်ိဳးျဖစ္ေနတယ္။
၂၀ဝ၈ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးရယ္၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရယ္နဲ႕ပတ္သက္ျပီး လက္ရွိအစိုးရကို ေျပာခ်င္တာမ်ားရွိရင္ ေျပာပါအုံး။
၂၀၀၈ ျပင္ဆင္ေရးမွာ လူထုကိုဗဟိုျပဳသင့္ပါတယ္။ အခုဖြဲ႕ထားတဲ့ ေကာ္မတီရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သိေအာင္လုပ္သင့္တယ္။ လူထုဆီကအၾကံျပဳခ်က္ေတာင္းခံတာေတြ၊ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ အလိုက္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုျပီး သူတို႔အသံနားေထာင္တာေတြ လုပ္သင့္တယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။
ေနာက္ျပီး ျပည္နယ္ဖြဲ႔စည္းပံုေတြေရးဆြဲတာကိုလည္း အားေပးသင့္တယ္။ အဲေတာ့မွ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ လိုလားခ်က္ေတြ၊ တိုင္းရင္းသာေတြရဲ႕လိုလားခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲဆိုတာသိျပီး၊ အဲဒါေတြကို ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းပံုမွာထည့္သြင္းေရးဆြဲဖို႔ စဥ္းစားသင့္တယ္။
ေနာက္ထပ္ျဖည့္စြက္ၿပီး ေျပာခ်င္တာမ်ားရွိရင္ ေျပာပါဦး။
ဖြဲ႕စည္းပံုဟာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ Supreme law ျဖစ္တဲ့အတြက္ အႏွစ္သာရပိုင္း၊ မူ၀ါဒပိုင္းပါ ေသေသခ်ာခ်ာ အခ်ိန္ယူျပီးလုပ္သင့္ပါတယ္။ ျပည္သူလူထုေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕ေတြ၊ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ျပည္တြင္းျပည္ပ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆြးေႏြးတာေတြလုပ္မွ အမ်ား ျပည္သူလက္ခံႏိုင္ေလာက္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုအသစ္ျဖစ္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
