ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရးျပႆနာသည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ျပႆနာ သက္သက္သာမဟုတ္ဘဲ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရးျပႆနာျဖစ္သည္။ ထိုျပႆနာရပ္ မ်ားသည္ ေပါက္ဖြားသည့္ ဇစ္ျမစ္တူေသာ္လည္း ကိုယ္စားျပဳသူမ်ားမတူၾက။ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားမတူၾက။ ကိုယ္စားျပဳမႈမ်ားမတူၾက။ ျဖတ္သန္းမႈမ်ားမတူၾကသည့္ ေရစီ ၂ ခုသဖြယ္ျဖစ္သည္။ ထိုေရစီေၾကာင္း ၂ ေပါင္းဆံုပါက အရွိန္အဟုန္ႀကီးမား သည့္ ေရစီးေၾကာင္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္လာဖြယ္ရွိေသာ္လည္း ကံေၾကာင္းမလွစြာပင္ ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္တြင္ ထိုေရစီးေၾကာင္း ၂ခုသည္ ေပါင္းဆံုႏိုင္ျခင္းမရွိဘဲ မ်ဥ္ၿပိဳင္သဖြယ္ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရေပသည္။
ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရး
ျမန္မာျပည္ ျပည္မလူထုအမ်ားစု၏ အဓိက ႏိုင္ငံေရးေရစီးေၾကာင္းမွာ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးျဖစ္သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ဖဆပလ အစုိးရကာလႏွင့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ေနဝင္းအာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီႏွင့္ မဆလအစိုးရကာလတြင္ ျပည္မရွိ ႏိုင္ငံေရး ေရစီေၾကာင္း သည္ တစ္မ်ိဳးတစ္ဖံုျဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အေရးအခင္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ျပည္မ၏ အဓိကႏိုင္ငံေရးေရစီးေၾကာင္းမွာ ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရးျဖစ္ခဲ့သည္။
ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရးမ်ားရရွိေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား အျပည့္အဝရရွိေရးႏွင့္ အတူ ႏိုင္ငံေရးအရ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ တစ္ရပ္ေဖာ္ေဆာင္ေရး၊ လြတ္လပ္ၿပီးတရားမွ်တသည့္ ပါတီစံု ဒီမုိကေရစီေရြးေကာက္ပြဲတစ္ရပ္ တင္ေျမွာက္ ႏိုင္ေရးကို ေရွးရႈခဲ့သည္။ လြတ္လပ္စြာ မိမိဆႏၵကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္၊ လြတ္လပ္ စြာေရးသားထုတ္ေဝခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာစည္းရံုးစုေဝးခြင့္မ်ားကို အေလးထားခဲ့သည္။
လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ အကန္႔အသတ္ အခ်ိဳ႕ရွိေနဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း တိတိက်က် ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာစစ္ဖက္ႏွင့္ ပတ္သက္ယွက္ႏႊယ္ေသာ အေၾကာင္းျခင္းမ်ားမွအပ က်န္သည့္အပိုင္းမ်ားတြင္ အေတာ္အတန္လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုေရးသားခြင့္ရသည့္ အေျခအေနျဖစ္သည္။ ႏွစ္ ၅၀ ခန္႕ၾကာခဲ့သညပ့္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလႏွင့္ ကြာျခား မႈတစ္စံုတစ္ရာရရွိခဲ့သည္။
ျပည္မအင္အားစုမ်ား၏ ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရး ရည္မွန္းခ်က္မ်ား အတြက္ အဓိကျပႆနာမွာ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရး၊ တရားစီရင္ေရးတို႔တြင္ ျမန္မာစစ္ဘက္၏ ပါဝင္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေရးျဖစ္သည္။ ထို႔သုိ႔ စစ္ဘက္ပါဝင္မႈအခန္းကို တရားဝင္ေရးဆြဲျပ႒ာန္းထားေသာ ၂၀၀၈ အေျခံ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ႏိုင္ေရးျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ အဓိကလႈပ္ရွားမႈမွာ ေျမေပၚလူထုလႈပ္ရွားမႈ ႏွင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒပါ အခြင့္အေရးႏွင့္အညီ ျပဳလုပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား တြင္ပါဝင္ၿပီး လႊတ္ေတာ္တြင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို အားျပဳသည္။
ထိုလႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ေျမေပၚႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားစြာ ပါဝင္လႈပ္ရွားေနၾကေသာ္ လည္း လူထုအမ်ားစုေထာက္ခံမႈရရွိသည္မွာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ NLD ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ NLD မွ ျပတ္သားစြာအႏိုင္ရၿပီးေနာက္ အေျခ အေနတစ္မ်ိဳးေျပာင္းသြားည္။ မူလက လႊတ္ေတာ္တြင္း၌ အတိုက္အခံအျဖစ္ သာရွိ ေနသာ NLD သည္ အစိုးရဖြဲ႔ႏိုင္သြားသည္။ ျမန္မာစစ္ဘက္၏ ေက်ာ္ေထာက္ေနာက္ ခံရယူထားေသာ ႀက႕ံခိုင္ေရးပါတီမွာ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ ေသးငယ္ေသာ အင္အားစု ျဖစ္ကာ လံုေလာက္သည့္ ကန္႔ကြက္မဲေပးႏိုင္သည့္ အေျခအေနမရွိေတာ့ေပ။
လက္ရွိလႊတ္ေတာ္အတြင္း ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးအတြက္ အတိုက္အခံေနရာ သို႔မဟုတ္ ပုဒ္မ ၄၃၆ အရ ဥပေဒျပင္ရန္ လိုအပ္သည့္ေထာက္ခံ မႈကို ျမန္မာစစ္ဘက္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏ သေဘာတူညီႏိုင္ရန္သာ အဓိကျဖစ္လာ သည္။
၂၀၀၅ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး အစုိးရလည္းဖြဲ႔ႏိုင္၊ လႊတ္ေတာ္တြင္လည္း အမ်ားစု ျဖစ္လာေသာ NLD ၏ လက္ရွိေဆာင္ပုဒ္မွာ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးျဖစ္သည္။ အစုိးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားတြင္းလည္းေကာင္း၊ လႊတ္ေတာ္တြင္လည္း ျမန္မာ စစ္ဘက္ႏွင့္ ပူးေပါင္းညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္မည္ဟူေသာ သေဘာျဖစ္သည္။ ၂၀၁၃/၂၀၁၄ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ားကဲသုိ႔ NLD ၏ လူထု လႈပ္ရွားမႈမ်ားေတြ႔ႏိုင္ရန္ ခဲယဥ္းသြားၿပီျဖစ္သည္။ လက္ရွိအခိ်န္တြင္ NLD အစုိးရအ ေနျဖင့္ ျမန္မာစစ္ဖက္ႏွင့္ ညွိႏိႈင္းၿပီးအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရးနတုိ႔ကို လုပ္ေဆာင္ကာ တည္ၿငိမ္သည့္ ကာလတစ္ခုအျဖစ္ပံုေဖာ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းသြားဖြယ္ရွိ သည္။
ယေန႔အမ်ားေျပာေနၾကသည့္ “အရပ္ဘက္ စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရး” အသစ္တစ္ရပ္ တည္ေထာင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းဖြယ္ရွိသည္။ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေရးထက္ ေစ့စပ္ညွိႏူိင္းေရးကို အေလးတင္မည့္ အလားအလာျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လက္ရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ဥပေဒျပဳေရးအပိုင္းမ်ားတြင္ NLD ႏွင့္ ျမန္မာစစ္ဘက္သည္ ညႊန္႔ေပါင္းအစိုးရသဖြယ္ ျဖစ္ေနဖြယ္ရာရွိေပသည္။ သုိ႔ျဖစ္ရာ ျပည္မ၏ အဓိကႏိုင္ငံ ေရးေရစီးေၾကာင္းျဖစ္သည့္ ဒီမိုကေရစီေရး လူ႔အခြင့္အေရး ရည္မွန္းခ်က္လမ္းေၾကင္းသည္ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစံေရးလမးေၾကာင္းေပၚတြင္ ရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၄င္းေရစီေၾကာင္းအား ကိုယ္စားျပဳေနသည့္ NLD အတြက္ ျမန္မာစစ္ဘက္ႏွင့္ ရင္ၾကားေစ့ေရးသည္ အဓိက ဦးစားေပးျဖစ္၍ ေနသည္ဟုဆိုရပါ မည္။
ျပည္မႏိုင္ငံေရးတြင္ NLD ႏွင့္မတူေသာ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုအခ်ိဳ႕ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆ လႈပ္ရွားမႈအခ်ိဳ႕ေတြ႔ရွိရေသာ္လည္း လူထုအမ်ားစု ေထာက္ခံမႈ မရရွိႏိုင္ေသး၍ NLD ၏ ပင္မေရးစီးကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။
အမ်ိဳးသားတန္းတူေရး
တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရးအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္သည့္လႈပ္ရွား မႈသည္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္အတူ ေပၚေပါက္ခဲ့သည္ဟုဆိုရမည္။ တိုင္းရင္း သားမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈမွာ ၂ ပိုင္းရွိသည္။ တစ္ပိုင္က ၿမိဳ႕ေပၚဥပေဒတြင္း ႏိုင္ငံေရးပါ တီမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈမ်ားျဖစ္သည္။ တစ္ပိုင္းကေတာ့ လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲဝင္ေန ေသာလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားျဖစ္သည္။
ၿမိဳ႕ေပၚတိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားကေတာ့ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ဖဆပလ အစုိးရလက္ထက္တြင္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္အေျခခံဥပေဒတြင္ပါရွိသည့္ ၁၀ ႏွစ္ၾကာတြင္ ခြဲထြက္ႏိုင္ေသာ အခြင့္အေရးအားလည္းေကာင္း၊ ဖက္ဒရယ္မူအားလည္းေကာင္း၊ ကိုင္စြဲခဲ့့ၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဥပေဒတြင္း တိုင္းရင္းသားစာေပး ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႔မ်ားအ ေနျဖင့္ ရပ္တည္လႈပ္ရွားခဲ့ေသာ္လည္း လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားက ၿမိဳ႕ေပၚႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွား စည္းရံုးရန္မဆိုထားႏွင့္ တိုင္းရင္းသားစာေပသင္ၾကားရန္ပင္ မ်ားစြာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ခံရၿပီး တရုတ္စာသင္ရသည္ေလာက္ပင္ လြယ္ကူလြတ္လပ္ျခင္းမရွိခဲ့ေပ။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွစ၍ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးၿပီးတစ္မိ်ဳး၊ တစ္ဖြဲ႔ ၿပီးတစ္ဖြဲ႔ ဗဟိုအစုိးရအားလက္နက္ကိုင္ တိုက္ခိုက္လာခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၄၈ မွစ၍ ယေန႔ထိ ႏွစ္ ၇၀ နီးပါးၾကာသည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားလက္နက္ကိုင္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္ သမိုင္းတြင္ စဖြဲ႔ကတည္းက ေရရွည္ရပ္လာႏိုင္ေသာအဖြဲ႔မ်ားလည္း ရွိသည္။ အဖြဲ႔မ်ား ကြဲ၍ အင္အားခ်ိနဲ႔သြားေသာ အဖြဲ႔မ်ားလည္းရွိသည္။ အင္အားေတာင့္တင္းလာေသာ အဖြဲ႔လည္းရွိသည္။ အဖြဲ႔မ်ားပ်က္သြားလိုက္ ျပန္ဖြဲ႔လိုက္ႏွင့္ လႈပ္ရွားရုန္းကန္ေနရ သည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားလည္းရွိသည္။ ျမန္မာစစ္ဘက္ႏွင့္ပူးေပါင္းသြားသည့္ အဖြဲ႔ မ်ားလည္း ရွိသည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာျပည္၌ တို္င္းရင္း သားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ ၂၀ ဝန္က်င္းခန္႔ႏွင့္ လက္နက္ကိုင္အင္အား တစ္သိန္းခန္႔ရွိ ေနသည္။
တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ား၏ ကနဦးႏိုင္ငံေရးရည္မွန္ခ်က္မွာ သီးျခားသမၼတႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးျဖစ္သည္။ ခြဲထြက္ေရးျဖစ္သည္။ ယခုေနာက္ပိုင္ တြင္ သီးျခားႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးကို မေတာင္းဆိုေတာ့။ ဖက္ဒရယ္ကိုေတာင္းဆို သည္။ သုိ႔ေသာ္ ၄င္းတု႔ိ၊ ေတာင္းဆိုသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္နယ္ဆိုသည္မွာ ဥပေဒျပဳ အာဏာအုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အာဏာ တရားစီရင္ေရးအာဏာ ၃ ရပ္ ရွိသည့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ နယ္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါဖက္ဒရယ္ကို လက္ရွိႏိုင္ငံေရးအေျခအေနအရ ေျပာင္းလဲ ေတာင္းဆိုသည့္တိုင္ ခြဲထြက္ခြင့္ကို လံုးဝစြန္႔လႊတ္လိုက္သည္ဟု အဓိပၸါယ္မရေခ်။ တိုင္းရင္းသားမ်ားၾကား ျမင့္တက္လာသည့္ ႏိုင္ငံေရးအသိစိတ္၊ အမ်ိဳးသားစိတ္တို႔ သည္။ တစ္ေန႔တျခား ျမင့္တက္ေနသည္ဆိုသည္ကိုေတာ့ သတိျပဳရန္လိုသည္။
တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားသည္။ မတရားသင္းအက္ဥပေဒႏွင့္ ၿငိေနသျဖင့္ ၿမိဳ႕ေပၚရွိ ၄င္းတို႔ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားျပဳပါတီမ်ားႏွင့္ တရားဝင္လက္ တြဲျခင္းမရွိၾကေသာ္လည္း ၄င္းတို႔ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားအေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ၄င္းတု႔ိၾကားကြဲလြဲမႈလည္းရွိၾကသကဲ့သို႔ အေျခခံတူညီမႈမ်ားလည္း ရွိၾကသည္။
တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား၊ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ား အေနျဖင့္ ၄င္းတို႔ ဦးတည္ခ်က္အတြက္ ဦးတည္တိုက္ပြဲဝင္ေနသည္မွာ ဗဟိုအစိုးရအား ျဖစ္သည္။ ယခင္ဖဆပလ အစိုးရေနာက္ပိုင္းတြင္ စစ္အစိုးရျဖစ္ခဲ့ေသာ္လည္း လက္ရွိကာလတြင္ေတာ့ NLD အစိုးရႏွင့္ ျမန္မာစစ္ဘက္တို႔ပူးတြဲထိန္းေက်ာင္းေန သည့္ဗဟိုအစုိးရ ျဖစ္ေနသည္။
ကြဲလြဲခ်က္မ်ား
သို႔ျဖစ္ရာ လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ဒီမိုကေရစီေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး အတြက္ရည္မွန္း ခ်က္ထားသည့္ ျပည္မအင္အားစုမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရးကို ဦးတည္သည့္ တိုင္းရင္းသားအင္းအားစုမ်ား၏ ဦးတည္ရာသည္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲခ်က္ရွိသည္ဟု ဆိုရမည္။ ဒီမိုကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ဦးတည္ခ်က္သည္ ျမန္မာစစ္ဘက္ အားဦးတည္သည္။ သို႔ေသာ္ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရး ဦးတည္ခ်က္သည္ ဗဟိုအစုိၚရျဖစ္ေပရာ ျမန္မာစစ္ဘက္သာမက NLD အစုိးရပါ ပါဝင္ေနသည္။
တစ္ဖန္ ၁၉၄၈ ေနာက္ပိုင္းမွစခဲ့ေသာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုက္တိုက္ ခိုက္မႈမ်ားသည္ ၁၉၈၉ မွစ၍ ျမန္မာစစ္ဘက္ႏွင့္အပစ္ရပ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးယူထားၾက သည္။ အဆိုပါတိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ား အပစ္ရပ္ထားခိ်န္တြင္ ျပည္တြင္း ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈကျမင့္တက္ျပင္းထန္းေနသည္။ ျပည္တြင္းျပႆ နာကို ေျဖရွင္းရန္ ျမန္မာစစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ လက္နက္ကိုင္တုိက္ခိုက္ေနမႈအား ေလွ်ာ့ခ်အခ်ိဳသပ္ထားသည္ဟု အမ်ားကသံုးသပ္ ၾကသည္။
သုိ႔ေသာ္ ဤျပႆနာကို တစ္ဖက္တည္းၾကည့္၍မရ တစ္ဖက္တြင္လည္း ႏွစ္ေပါင္းဆယ္အခ်ိဳ႕ စစ္တိုက္လာေသာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားေရာ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားပါစစ္ပန္းေနၿပီျဖစ္၍ ေခတၱစစ္ရပ္နားလိုၾကၿပီျဖစ္သည္။ ဥပမာ ‘ဝ’ နယ္၌ ရြာတိုင္းတြင္ ေျချပတ္လက္ျပတ္ ဒုကၡိတရဲေဘာ္ မရွိသည့္ရြာမရွိ သေလာက္ျဖစ္ေနသည္။ ထုိရဲေဘာ္မ်ား၊ မိသားစုဝင္မ်ားအား ေထာက္ပံ့ ပံ့ပိုးရန္လို အပ္သကဲ့သို႔ စစ္ဒဏ္ပိေနေသာ ေဒသခံတိုင္းရင္းသားဘဝမ်ားသည္လည္း ခက္ခဲ ေပရာ စစ္ပြဲႀကိဳရပ္နားၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ နည္းျဖင့္ျပႆနာေျဖရွင္းၾကည့္လိုၾကသည္။
၂၀၁၂ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္မရွိ ဒီမိုကေရစီေရး လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူ မ်ားအတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲလမ္းေၾကာင္းပြင့္သည္။ အယူအဆကြဲျပားမႈမ်ားရွိေသာ္ လည္း လူထုေထာက္ခံမႈအမ်ားစုရထားသည့ NLD ကေရြးေကာက္ပြဲလမ္းေၾကာင္းကို ေရြးသည္။ NLD အဖို႔ လူထုတုိက္ပြဲလမ္းေၾကာင္းထက္ပို၍ လူထုထိခိုက္နာက်င္မႈ နည္းသည့္ လမ္းကိုေရြးမည္ဟု ဆံုးျဖတ္သည္ဟုဆိုခဲ့သည္။ ျပည္မရွိ ဒီမိုကေရစီေရး လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူမ်ား အတြက္လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲဝင္ရန္ အေျခအေန အခ်က္အလက္လည္း မရွိေပ။
ထို႔အခ်ိန္တြင္ အႏွစ္ ၂၀ နီးပါး ၿငိမ္းခ်မ္းေနေသာ တုိင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ တုိက္ပြဲမ်ာျပန္ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔မ်ားအေနျဖင့္ ျမန္မာစစ္ ဘက္၏ တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တိုင္းရင္းသားလကနက္ကိုင္တပ္မ်ား ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ သေဘာထားကို လက္မခံရာမွ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ တပ္မေတာ္ ျပန္လည္တင္းမာမႈျဖစ္ပြားသည္။ တိုင္းရင္းသားမ်ားအေနျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္း သည့္ ကာလထက္ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးကပို၍ အေရးႀကီးသြားသည္ဟုဆိုရ မည္။ သို႔အတြက္ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ခိုက္သည့္ဘက္သို႔ ျပန္လည္ဦးတည္သြား သည္။
သို႔ျဖစ္ရာ ဒီမုိကေရစီေရး လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသမ်ားအတြက္ အဓိကဦး တည္ခ်က္မွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ကေတာ့ စစ္အာဏာရွင္သက္သက္မဟုတ္ ဗမာလူမ်ိဳးႀကီးဝါဒ လည္းပါဝင္သည္။ ၁၉၆၀ ဝန္းက်င္က ဗုဒၶဘာသာကို ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာျပ႒ာန္းခဲ့သည္မွာ ျမန္မာစစ္ဘက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားမဟုတ္ ဖဆပလ ဦးႏုအစုိးရျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာမည္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူကျဖစ္ေစ သူတို႔၏အခြင့္အေရးပးသည္ဆိုပါက သူတုိ႔ပူးေပါင္းမည္ျဖစ္ သည္။ သူတို႔အတြက္ လိုအပ္သည္မွာ သူတို႔တိုင္းရင္းသား ေဒသကို သူတို႔စီမံအုပ္ ခ်ဳပ္ပိုင္ခြင့္သာျဖစ္သည္။ အကယ္၍ မရရွိပါကမည္သည့္ အစုိးရျဖစ္စ သူတုိ႔ဆန္႔ က်င္မည္သာျဖစ္သည္။
ဤအခ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားဖြယ္ရာမ်ားစြာရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ဂရုျပဳမိ ၾကရန္လိုသည္။ ယခုတစ္ေလာ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းေၾကးရုပ္ စုိက္ထူမည့္ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ကန္႔ကြက္ေျပဆိုျငင္းခံုေနၾက ျခင္းသည္ ထိုဦးတည္ခ်က္ ၂ ခုကြာျခားမႈေပၚမွ မတူသည့္အျမင္မ်ားထြက္ေပၚ လာျခင္းျဖစ္သည္။
အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ျမန္မာမ်ားလည္း တိုင္းရင္းသားေတြလိုပဲ ခံေနရတာဘဲဟု ေယဘုယ်ေျပဆိုၾကသည္။ သို႔ေသာ္ လက္ေတြ႔တြင္ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ ျပည္မေဒသ၏ လမ္းပန္း လွ်ပ္စစ္မီးမွစ၍ ပညာေရး လူမႈေရး စီးပြာေးရးအစစအရာရာ ကြာျခားမႈမ်ားကို ဂရုျပဳရန္လိုသကဲ့သို႔ စစ္ပြဲအတြင္း စစ္ေဘးဒုကၡႏွင့္ စစ္ပြဲ၏ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈမ်ားကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံခဲ့ရသည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားကေတာ့ ထိုသို႔မယူဆၾကေခ်။ ထို႔ျပင္ ကိုယ့္လူမ်ိဳးကိုယ့္ေဒသကို ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္စီမံခန္႔ခြဲေရွ႕ေဆာင္လိုသည့္ အမ်ိဳးသားစိတ္ကို နားလည္ရန္လို အပ္သည္။
နိဂံုး
အဆိုပါ ေရစီးေၾကာင္း ႏွစ္ခု၌ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ တူညိခ်က္လည္းရွိသည္။ ၄င္းမွာ ဒီမုိကေရစီႏွင့္လူ႔အခြင့္အရးအတြက္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲရန္ လိုအပ္ေနသကဲသို႔ အမ်ိဳးသားတန္းတူေရး၊ ဖက္ဒရယ္အေရးအတြက္ အေျခခံဥပေဒ ကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိေပသည္။
လက္ရွိျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ အဆိုပါေရစီးေၾကာင္း ႏွစ္ခုေပါင္းဆံုမွ အားေကာင္းေမာင္းသန္ျဖင့္ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းႏိုင္ေပလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ၿပီးခဲ့ ေသာ ကာလအေတြ႔အႀကံဳ အမ်ားအရေတာ့ ထိုေရစီးေၾကာင္းႏွစ္ခုသည္ မ်ဥ္းၿပိဳင္ႏွစ္ ခုသဖြယ္ျဖစ္ေနသည္။ လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္လည္း နရီစည္းဝါးညီညာျခင္းမရွိေပး။ နရီစည္းဝါး ညီညာမႈရွိရန္အတြက္ ထိုဦးတည္လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ အျပန္အလွန္နား လည္မႈရွိၾကရန္ လိုအပ္ေပမည္။ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ၾကရန္လိုအပ္ေပမည္။
ထို႔အတြက္ သမိုင္းတြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ႀကိဳးစားခဲ့ၾကၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္က်ရႈံးခဲ့သည္ မ်ားကို သင္ခန္းစာယူၾကရန္လိုအပ္ေပမည္။ ထို႔ျပင္အေျမာ္အျမင္ရွိေသာ၊ ၾသဇာရွိ ေသာ အင္အားရွိေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစု တစ္ရပ္လိုအပ္ေပ မည္။ မ်ဥ္းၿပိဳင္ ၂ ခုသဖြယ္ျဖစ္ေနသေရႊ႕ေတာ့ ျမန္မာျပည္အနာဂတ္ေတာက္ပႏိုင္ မည္မဟုတ္ပါ။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရွိလွ်င္ ဒီမိုကေရစီမရွိႏိုင္သကဲ့သို႔ ဒီမိုကေရစီ မရွိလွ်င္ လည္း ၿငိ္မ္းခ်မ္းေရးမရွိႏိုင္ေပ။
သို႔ေသာ္လည္း ဒီမိုကေရစီေရးကို ဦးစားေပးေရွးရႈသူမ်ားက “ဒီမိုကေရစီ ဖက္ဒရယ္ျပညေထာင္စု”ဟုဆို၍ တိုင္းရင္းသားအေရးဦးစားေပးေရွးရႈသူမ်ားက “ဖက္ဒရယ္ ဒီမိုကေရစီျပည္ေထာင္စု”ဆိုေနၾကျခင္းကေတာ့ ေရွာင္ဖယ္၍မရေသာ လက္ေတြ႔က်သည့္ ျမန္မာျပည္ႏိုင္ငံေရးဟု ပင္ဆိုရပါမည္။
ေမာင္ေမာင္စိုး
