ဆလုိင္းမ်ိဳးခ်စ္
ပညာေရးသည္ ႏုိင္ငံတစ္ခုအတြက္ အသက္ေသြးေၾကာဟုဆုိရမည္။ ႏုိင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳးမႈသည္ ႏုိင္ငံ၏ ပညာေရးအ ဆင့္အတန္းမ်ားႏွင့္ပင္ အခ်ိဳးက်သည္ဟု ပညာရွင္တခ်ဳိ႕ကဆုိၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာနုိင္ငံအတြက္ ဆုိရပါမူ ပညာေရးသည္ ေရရွည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ဒါမကပဲ နုိင္ငံ့ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအခန္းက႑မ်ားႏွင့္ ေရရွည္ခုိင္မာ တည္တံ့သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ရန္အတြက္လည္း မ်ားစြာေရးပါေၾကာင္းထင္ရွား စြာေတြ႔ရွိနုိင္ေပသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေအာက္ပါေဆာင္းပါးတြင္ အနာဂတ္ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသည္ အနာဂတ္ ျမန္မာ့ပညာေရးအေပၚ တြင္မ်ားစြာမူတည္လ်က္ရွိေၾကာင္းေဖာ္ျပေပမည္။
ျမန္မာ့ပညာေရးေရႊေခတ္
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အာရွတခြင္တြင္ စီးပြားေရးအခန္းက႑၌ က်ားတစ္ေကာင္ျဖစ္ခဲ့သည္ သာမက ထုိကာလ အခ်ိန္မ်ားအတြင္း ျမန္မာ့ပညာေရးသည္လည္း ထိပ္သီးအဆင့္သုိ႔ေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္း သမုိင္းမ်ားတြင္ျပန္ လည္ေတြ႔ႏုိင္ေပသည္။ တခ်ိဳ႕ေသာစာေရးသူမ်ား၏ အဆုိအရ ကုိလိုနီေခတ္ပညာေရး (၁၉၂၄ – ၁၉၄၈) နွင့္ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ျမန္မာ့ပညာေရး (၁၉၄၈-၁၉၆၂)ကာလသည္ အာရွတခြင္တြင္ ထိပ္သီး အေကာင္းဆံုး အျဖစ္ရပ္တည္ခဲ့သည္။ ထုိကာလအတြင္းရွိပညာေရးတြင္ စာေပဆုိင္ရာတတ္ကြ်မ္းမႈမ်ားနွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပညာရပ္မ်ားကုိ အထူးဦးစားေပးခဲ့ေၾကာင္းလည္းေဖာ္ျပထားသည္။ ထုိကဲ့သုိ႔အဆင့္ျမင့္ ေကာင္းမြန္သည့္ ပညာေရးကုိမူ အစုိးရေက်ာင္းမ်ား နွင့္ ဘာသာေရးဘက္မွဦးစီးသည့္ ေက်ာင္းမ်ားျဖစ္ေသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးနွင့္ ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းမ်ား စသည့္ (၃)ခုမွအဓိက ပညာေရးကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ ရြက္ေနၾကေၾကာင္းလည္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း စစ္တပ္မွနုိင္ငံေတာ္အာဏာ သိမ္းယူသည့္ ၁၉၆၂ ခုနွစ္မွစ၍ ျမန္မာ့နုိင္ငံေရးသည္ အာဏာရွင္စနစ္သုိ႔ေျပာင္းသြားသည္နဲ႔အတူ ပညာေရး က႑သည္လည္း ပုိ၍ပင္ပ်က္စီးနိမ့္က်လာေတာ့သည္။
ထုိသုိ႔ဆုိေသာ္ အဘယ့္ေၾကာင့္ဤမွ် ပညာေရးပ်က္စီးအဆင့္နိမ့္သြားသည္မွာမ်ားစြာစဥ္းစားသင့္သည့္အခ်က္ မ်ားထဲမွတစ္ခုအပါဝင္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းတုိ႔စဥ္းစားရာတြင္ ပညာေရးစနစ္မ်ား၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ကုိပင္ ထပ္မံ ဆန္းစစ္ရန္လုိအပ္မည္ျဖစ္သည္။ ဘာသာရပ္တစ္ခု ၊ သင္ၾကားသည့္စနစ္မ်ား၏ေနာက္ကြယ္တြင္ ရည္ရြယ္ ခ်က္မ်ားစြာပါရွိေၾကာင္းေတြ႕ရွိနုိင္ပါသည္။ ထုိရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားသည္ ႏုိင္ငံသူ/သား မ်ား၏ေန႔စဥ္ အသက္ရွင္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားအထိပင္ သက္ေရာက္မႈမ်ားစြာျဖစ္ေစေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္။ ၁၉၆၂ ခုနွစ္ ေနာက္ပုိင္းတြင္ အာဏာသည္ျပည္သူ႔ထံမွ မဆင္းသက္ေတာ့ဘဲေသနပ္ေျပာင္း ျဖင့္အုပ္ခ်ဳပ္သည့္အတြက္ ထုိနုိင္ငံေရးစနစ္ႏွင့္ ကိုက္ညီမည့္ ပညာေရးစနစ္ကုိျပဳျပင္လာရာမွ ကမာၻ႔အညံ့ဆံုးပညာေရးသုိ႔ က်ေရာက္ သြားပါေတာ့သည္။ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ပညာေရးကုိ တြန္းပုိ႔ေနသည့္ ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းမ်ား နွင့္ နုိင္ငံျခားသားပညာရွင္မ်ား သင္ၾကားပုိ႔ခ်ခ်က္မ်ား လက္မခံျငင္းပယ္ျခင္းနွင့္ ႏုိင္ငံပုိင္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်ာင္းမ်ားကုိ သိမ္းပုိက္ျခင္း ၊ သင္ရုိးမ်ား ကုိေျပာင္းလဲ က်င့္သံုးလာၾကျခင္း ၊ ဝိဇၨာသိပၸံခြဲျခားျခင္း၊ သက္ဆုိင္ရာ ဘာသာရပ္အရက်ြမ္းက်င္မႈကုိ အေျခမခံ တန္ဘုိးမထားပဲ စစ္တပ္ကဲ့သုိ႔ရာထူးအဆင့္ခြဲျခားတန္ဖုိးျဖတ္ျခင္းမ်ား၊ ရာထူးႏွင့္ လစာခ်ိန္ထုိးျခင္း ၊ စသည္ မ်ားေၾကာင့္ ပညာေရးစက္ဝန္းတစ္ခုလံုး ေျပာင္းလဲလာသည္ဟု သံုးသပ္ခ်က္မ်ားလည္းရွိသည္။
ေသခ်ာသည္မွာ သင္ၾကားေရးတြင္ လြပ္လပ္ေရးရပီးေခတ္တြင္ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓာတ္ျပင္ထန္ေစရန္ ထည့္သြင္း ထားသည့္သင္ရုိးမ်ားစြာရွိၿပီး ၊ အာဏာသိမ္းမႈျဖစ္ေပၚလာပီးသည့္ေနာက္ပုိင္းတြင္ စစ္တပ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈမ်ားကုိ လက္ခံအေကာင္အထည္ေဖာ္နုိင္ေစေရးအတြက္ ပညာေရးစနစ္ကုိမ်ားစြာ အသံုးခ်ခဲ့သည္ဟု ယူဆမိပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ စစ္တပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ အမိန္႔အာဏာတည္ေရး ၊ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ ေၾကာက္ရြံ႕ ေစျခင္း ၊ အလြတ္က်က္မွတ္ျခင္း ၊ တိတ္ဆိတ္ၿငိမ္သက္ျခင္း စသည့္တု႔ိကုိ အေလးေပးခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရွိနုိင္ ေပသည္။
တဖက္တြင္လည္း ေဆြးေႏြးျငင္းခံုေစျခင္း ၊ ေမးျမန္းအေျဖရွာျခင္း ၊ အေတြးအေခၚျမွင့္တင္ျခင္း ၊ ရဲရင့္စြာ ေျပာဆုိျခင္း ၊ အျမင္ကြဲလြဲနုိင္ျခင္းကုိလက္ခံနုိင္ျခင္း စသည့္ကဲ့သုိ႔ ေသာအခ်က္မ်ားကုိ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိနုိင္ေပသည္။ ပုိမုိထင္ရွားသည့္ သာဓကအေနျဖင့္ အာဏာရွင္ကာကအတြင္း တကၠသုိလ္မ်ား နွင့္ ေက်ာင္းသားေက်ာင္းသူမ်ားအေပၚ ျပဳမူဆက္ဆံမႈမ်ားကုိ ေလ့လာပါကပုိမုိေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ သင္ရုိးညြန္းတမ္းမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္ေရး ၊ နုိင္ငံေရး ၊ လူမႈေရး စသည့္ စစ္အာဏာရွင္မ်ား၏အား နည္းခ်က္မ်ား သို႔မဟုတ္ မမွန္ကန္သည့္လုပ္ရပ္မ်ားကုိေဝဖန္ ေထာက္ျပမည့္ပညာရပ္သင္ၾကားေပးမည့္ ဘာသာရပ္မ်ားကုိ ပိတ္ပင္ခဲ့ၿပီး ၊ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ အေတြးအေခၚမ်ားကုိမရ ရွိေစရန္ သင္ၾကားေရးစနစ္ကုိ အလြတ္က်က္မွတ္ပီး ေတြးေတာဆင္ျခင္မႈကုိအားနည္းေစသည့္လမ္းစဥ္မ်ား ကုိသာက်င့္သုံး ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႕ရပါသည္။
ထုိသုိ႔ အာဏာပုိင္မ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈမ်ားကုိ ေဝဖန္ေထာက္ျပေဖာ္ျပၾကသည့္ ေရးသားမႈမ်ား ၊ လႈပ္ရွားမႈမ်ား ကုိနည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ပိတ္ပင္တားဆီးခဲ့သည္။ အထင္ရွားဆံုး သာဓကမွာ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ ေက်ာင္းသားအေရးအခင္း ျဖစ္သည္။ ထုိအခ်ိန္မွ စသင္က ေက်ာင္းသူ/သားမ်ား၏ပညာေရးသည္ မ်ာစြာ ခ်ြတ္ၿခံဳက်လာေတာ့သည္။ လူမစုရ ၊ နုိိင္ငံေရးတြင္ မပတ္သက္ရ ၊ စသည့္တားဆီးခ်က္မ်ားအပါအဝင္ တကၠသုိလ္မ်ားကုိပင္ လယ္ေတာ ေခါင္ခုိက္အစြန္အဖ်ားသုိ႔ ခြဲျခား ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္းပင္ျပဳလုပ္လာခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔ကဲ့သုိ႔အာဏာရွင္ေခတ္ပညာေရး ေၾကာင့္ စဥ္းစားေတြးေခၚသည့္ပညာအားနည္းလာျခင္း ၊ သင္ရုိးညြန္းတမ္းမ်ားကုိ အလြတ္က်က္မွတ္ခုိင္းျခင္း ၊ ေၾကာက္ရြံသည့္အေလ့အထမ်ားျဖစ္လာျခင္း ၊ ျပန္လည္ေမးျမန္းေဆြးေႏြးေဝဖန္မႈအားနည္းျခင္း ၊ ေခါင္းညိတ္ လက္ခံၿပီးအရာရာအားလံုးကုိ ၊ စဥ္းစားေတြးေခၚျခင္းမျပဳေတာ့ဘဲ ဆရာ/ဆရာမေျပာသမွ်ကုိသာလက္ခံ ေနရသည့္အေျခေနသုိ႔ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထုိပညာေရးစနစ္သည္ စစ္တပ္အာဏာယူသည့္ကာလအတြင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း အမိန္႔ေပးေစခုိင္းျခင္း ၊ ညြန္ၾကားျခင္း ၊ မူအထက္အတြင္လူရွိေန ျခင္းစသည့္မ်ားကုိ ျဖစ္လာေစၿပီး လူကုိဖားသည့္စနစ္ျဖစ္ေသာလဒ္ေပးလဒ္ယူစနစ္သြင္က်ယ္စြာျဖစ္လာပါ ေတာ့သည္။ ယင္းသည္ စစ္အာဏာရွင္မ်ား၏ ျပည္သူလူထုကုိ အမိန္႔ေပးအုပ္ခ်ဳပ္ရာတြင္ အဓိကအသံုးတည့္ အသံုးျပဳ လာသည့္ ပညာေရးစနစ္ပင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ရာစုႏွစ္ဝက္ခန္႔ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ ပညာေရးစနစ္က်င့္သံုးလာၿပီး သည့္ ေနာက္ယခုခ်ိန္တြင္ကမာၻ႕အဆင္းရဲဆံုး ၊ လဒ္ေပးလဒ္ယူအမ်ားဆံုး၊ ပညာေရးအနိမ့္က်ဆံုးႏုိင္ငံမ်ား ထဲမွ တစ္ခုအပါဝင္ျဖစ္လာေတာ့သည္။ ထုိစနစ္၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားသည္ ေတြးေခၚဆင္ျခင္ေဝဖန္နုိင္ စြမ္းအားနည္းသည့္အတြက္ အစြန္းေရာက္စိတ္ထားမ်ားအားေကာင္း၍ လူမ်ိဳးေရး ၊ ဘာသာေရး ျပႆနာ မ်ားပင္ထူးေျပာလာေၾကာင္းေတြ႔ႏုိင္ေပသည္။ ထုိမွတဆင့္ ေၾကးစားဆႏၵျပသည့္ အဆင့္အထိ ျဖစ္ပ်က္မႈ မ်ားေတြ႔ျမင္ေနၾကရပီျဖစ္ပါသည္။ ဤအရာမ်ားအားလံုး၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ခန္႔ပ်က္စီး လာခဲ႔သည့္ ပညာေရးသင္ၾကားမႈစနစ္မ်ားအေပၚတြင္သာ အေျခခံသည္ဟု ယူဆမိပါသည္။
ျမန္မာ့ပညာေရးနွင့္ျမန္မာ့ၿငိမ္းခ်မ္းေရး
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ လူမ်ိဳးအမ်ားစုျဖင့္ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ထားသည့္ ႏုိင္ငံျဖစ္သည္နွင့္အညီ ဘံုစကား ဟူ၍ ရံုးသံုးဘာသာစကားဟူ၍ လူမ်ိဳးတစ္ခုတည္း၏ ဘာသာစကားကုိ အသံုးျပဳမည္ဆုိပါက သင့္ေတာ္မည္ မဟုတ္ေခ်။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေခတ္အဆက္ဆက္ ျမန္မာ့သမုိင္းမ်ားျပန္လည္ေလ့လာပါက ဗမာစကား ကုိသာႏုိင္ငံ႔ရံုးသံုးဘာသာစကားအျဖစ္ အသံုးျပဳလာခဲ့ၾကသည္။ အျခားေသာတုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား၏ ဘာသာစကားမ်ားကုိလစ္လ်ဴရႈခံရသည့္အတြက္ တုိင္းရင္းသားမ်ား၏ယဥ္ေက်းမႈစာေပမ်ား ေပ်ာက္ကြယ္ ႏုိင္သည့္အေျခေနမ်ားပင္လွ်င္ေတြ႔ရပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့ပညာေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရာတြင္ တုိင္းရင္း သားမ်ား၏ျဖစ္တည္မႈမ်ားကုိထည့္သြင္းျခင္းျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ တုိက္ရုိက္အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားရွိ မည့္အခ်က္ အခ်က္အခ်ိဳ႕ကုိေဖာ္ျပလုိပါသည္။ ၎တုိ႔မွာ အေျခခံနွင့္အဆင့္ျမင့္ပညာေရး သင္ရုိးညြန္း တမ္းမ်ားတြင္ တုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ဝိေသသမ်ားထည့္သြင္းေဖာ္ျပျခင္း (အထူးသျဖင့္ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားမ်ား၏ ယဥ္ေက်းမွဳသမုိင္းမွန္မ်ား ၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား စသည့္ျဖင့္) ၊ မိခင္ဘာသာစကားကုိအေျခခံသင္ ၾကားေပးသည့္ပညာေရး (Mother Tongue Based-Multilingual Education (MTB-MLE)) ကုိအေလးေပးစဥ္းစားျခင္း ၊ သက္ဆုိင္ရာ လူမ်ိဳးမ်ား ေနထုိင္ရာတြင္ သက္ဆုိင္ရာဘာသာစကားမ်ားကုိ ရံုးသံုးဘာသာစကားအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ၊ သက္ဆုိင္ရာျပည္နယ္မ်ား သုိ႔မဟုတ္ တုိင္းေဒသႀကီးမ်ား တြင္ဆုိင္ရာယဥ္ေက်းမႈရုိးယာအဝတ္အစားမ်ားကုိ သာမန္ရံုးမ်ားတြင္ ရံုးဝတ္စံုအျဖစ္ျဖင့္ လက္ခံက်င့္ သံုးလာနုိင္ၾကရန္လုပ္ေဆာင္ျခင္း ၊ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာအရာမ်ားနွင့္ ပညာ ေရးစနစ္ကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ဗဟုိခ်ဳပ္ကုိင္မႈအစား ျပည္နယ္နွင့္ဗဟုိ ညွိႏိႈင္းအေကာင္ထည္ ေဖာ္ျခင္း စသည့္တုိ႔သည္ မ်ားစြာအေရးပါမည္ျဖစ္သည္။
ထုိအခ်က္မ်ားျပင္ဆင္ႏုိင္ေရးသည္ မည္သူမွ်နစ္နာမည္ ၊ နာၾကင္ခံစားရမည့္ ၊ ထိခုိက္မႈမရွိဘဲအလြယ္တကူ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ က်င့္သံုးနုိင္သည့္အခ်က္မ်ားလည္းျဖစ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း ၊ ထုိမွ ရရွိလာ ၾကမည့္တုိင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္းအသိမွတ္ျပဳမႈမ်ားျမင့္တက္လာကာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး နွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိမူ ထိေရာက္စြာပံ့ပုိးနုိင္မည္ျဖစ္သည္။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ျမန္မာနုိင္ငံ၏ပညာေရးသည္ ျမန္မာနုိင္ငံအတြင္းရွိိ မွီတင္းေနထုိင္ၾကသည့္ လူမ်ိဳးမ်ားအား လံုးအတြက္အၾကံဳးဝင္အက်ိဳးရွိသည့္ပညာေရးစနစ္အျဖစ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ၍ ပညာေရးစီမံကိန္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္ သည္လည္း အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုအတြက္ သုိ႔မဟုတ္ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးတည္း၏ဝိေဒသလကၡဏာမ်ားကုိ အေျခခံျခင္း မွကင္းလြတ္နုိင္ရန္လုိအပ္သည္။ ယခုလက္ရွိ ခက္ခဲေနသည့္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး နွင့္ ေရရွည္ တည္တံ့ေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ေရးႀကိဳးပမ္းသည့္အတြက္လည္း လူမ်ိဳးျဖစ္တည္မႈမ်ား ၊သမုိင္းအခ်က္ အလက္မ်ား ၊ မိခင္ဘာသာစကားအေျခခံေသာသင္ၾကားေရးစနစ္မ်ား နွင့္ ပညာေရးက႑ ျပည္နယ္ဗဟုိ ညွိႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ားအားျဖင့္ အဆင့္အတန္းရွိေသာပညာရပ္ဝန္း ဖန္တီးနုိင္ပါမွ ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ နုိင္ငံသုိ႔ အေရာက္လွမ္းနုိင္မည္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အနာဂတ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သည္အနာဂတ္ပညာေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲျခင္းအေပၚတြင္လည္း မ်ားစြာမူတည္ပါေၾကာင္းယူဆမိပါသည္။
